Niet alle kinderen krijgen dezelfde kansen op school. Enkele Brusselse ouders zonder wettig verblijf gaan hier graag over in dialoog. Hun bekommernis: ervoor zorgen dat de maatschappelijke uitsluiting waar ze dagelijks mee geconfronteerd worden, buiten de schoolmuren blijft.

De ouders zoomen in op de leefwereld van hun kinderen. Daarna proberen we samen, vanuit de onderwijsrealiteit en rekening houdend met de situatie van deze kinderen en jongeren, concrete antwoorden uit te denken.

Voor wie
Voor leerkrachten, directies en ander onderwijspersoneel uit het basis- en secundair onderwijs in Brussel (zowel Nederlands- als Franstalig).

Waar
Bronks, Varkensmarkt 15, 1000 Brussel (metro Sint-Katelijne).

Inschrijving
Deelname is gratis, maar inschrijving is wel gewenst. Graag je naam, functie en school mailen naar: maaika@pigmentvzw.be of ellen.deleener@samenlevingsopbouw.be.

Dit dialoogmoment is een initiatief van de Groep Families zonder wettig verblijf, ondersteund door Pigment vzw en Samenlevingsopbouw Brussel.

Kenniscentrum Gezinswetenschappen van Odisee, Uit de Marge, Minderhedenforum, Hand in Hand, het Kinderrechtencommissariaat en Epo Uitgeverij organiseren op 19 maart een studiedag rond het thema 'Mama, ik wil niet meer bruin zijn'. Tijdens de studiedag wordt de impact belicht van racisme op de ontwikkeling en gezondheid van jongeren, want dit raakt hen in veel aspecten van hun leven. Tegelijk wordt het boek 'Racisme: over wonden en veerkracht' van Naima Charkaoui voorgesteld.

Afspraak op 19 maart in Odisee Canpus Gezinswetenschappen, Huart Hamoirlaan 136, 1030 Brussel. Inschrijven tot 10 maart. Alle info vindt u hier.

Diensten schuldbemiddeling van Ocmw's kennen soms lange wachttijden. Een groot probleem voor mensen die met schulden kampen. Hoe langer de wachttijd hoe groter de kans dat schulden heel snel oplopen en mensen de speelbal worden van gerechtsdeurwaarders en incassobureau's. Het Netwerk tegen Armoede vraagt dringend bijkomende investeringen in schuldbemiddeling én inkomens en uitkeringen boven de armoedegrens zodat mensen minder snel in een schuldenspiraal belanden.

Lees het artikel in Gazet Van Antwerpen.

Mensen die door tijdelijke of structurele financiële problemen er niet in slagen om hun belastingen tijdig te betalen, worden door de fiscus nog dieper in de put geduwd, zo blijkt uit een rapport van de Federale Ombudsman. Terwijl de overheid net het goede voorbeeld zou moeten geven als het over innen van achterstallige betalingen gaat. Bij het bepalen van aflossingsbedragen en terugbetalingstermijnen wordt nauwelijks rekening gehouden met de concrete financiêle situatie van wie let betalingsproblemen zit. Wie kampt met andere schulden of bijvoorbeeld zeer veel huur moet betalen, kan maar op weinig begrip rekenen. De fiscus schakelt heel snel een deurwaarder in zonder afdoende controle, waardoor de kosten heel snel oplopen en de betrokkene het nog moeilijker krijgt om zijn achterstallen goed te maken. De kwetsbare belastingbetaler wordt nog dieper in de put geduwd, terwijl de fiscus zijn kans op een volledige terugbetaling ziet verkleinen door de hardvochtige invorderingsprocedure.

Lees het artikel in De Standaard.

Lees het rapport van de Federale Ombudsman.

Een vereniging die bij een rechter wil protesteren over een schending van de grondrechten kon tot voor kort enkel terecht bij het Grondwettelijk Hof of de Raad van State. Bij de gewone rechtbanken zoals de rechtbank van eerste aanleg of de arbeidsrechtbank kon een vereniging meestal niet terecht. Die rechtbanken erkenden doorgaans niet dat een vereniging ook ten voordele van het doel waarvoor de vereniging is opgericht een juridische procedure kan starten. Door de nieuwe wet, ingediend door Stefaan Van Hecke (Groen) en vandaag goedgekeurd in De Kamer - verandert dit: een vereniging zal nu als er rechten van de mensen of grondrechtschending op het spel staan ook als vereniging rechtszaken kunnen aanspannen.

Het Netwerk tegen Armoede juicht deze wetswijziging toe: deze nieuwe wet geeft ons een belangrijk nieuw instrument om de grondrechten van mensen in armoede desnoods ook via de rechter te beschermen. Het aanspannen van een rechtszaak blijft uiteraard steeds ons laatste redmiddel: het debat voor een rechter kan nooit in de plaats komen van een open politiek debat waarin een echte ideeënuitwisseling met mensen in armoede plaatsvindt. Zie hierover ook onze bijdrage in het meest recente Jaarboek Armoede “Effectief armoedebeleid, meer dan een juridische strijd. Over de noodzakelijkheid van de dialoog met mensen in armoede”.

Meer uitleg bij Hanne stevens (verantwoordelijke grondrechten) of Els Vandensande (juriste).

Sociale organisaties en advocaten vragen de Raad van State vandaag om twee besluiten te vernietigen die advocaten sinds oktober verplichten om bij het elektronisch neerleggen van documenten bij de rechtbank gebruik te maken van een elektronisch platform in handen van een privébedrijf dat hiervoor fikse kosten aanrekent.[1] 

Zo betalen advocaten sinds oktober 9 euro om hun conclusies naar de rechtbank door te sturen (3 euro in pro-Deodossiers) of 3 euro om een (elektronische) brief te sturen aan de rechtbank (ook 3 euro in pro-Deodossiers).[2]  Dit loopt al snel op in een dossier waar partijen verschillende conclusierondes doorlopen en een aantal keer contact opnemen met de rechtbank om bijvoorbeeld een uitstel af te spreken.

Het Netwerk tegen Armoede is een van de organisaties die samen met drie andere armoedeorganisaties verenigd in Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), mee het beroep ondersteunt. David de Vaal van het Netwerk Tegen Armoede legt uit: “De verplichting voor advocaten om gebruik te maken van het DPA-platform zorgt opnieuw voor een stijging van de kosten van juridische procedures.[3] Dit komt bovenop de eerder ingevoerde rechtsplegingsvergoeding, het btw-tarief van 21% op de erelonen van advocaten en in september de verhoging van de griffierechten.”

 “Ook na de veeg uit de pan van het Grondwettelijk Hof in juni van dit jaar[4] lijkt deze regering zich nog steeds niet te realiseren dat voor een groot deel van de bevolking het recht op toegang tot de rechter een illusie aan het worden is.”
In plaats van allerlei extra kosten in te voeren op communicatie met de rechtbank zou de overheid juist open communicatie tussen rechtbank, advocaten en hun cliënten moeten aanmoedigen. “In een rechtsstaat behoort communicatie met de rechtbank - of die nu op papier of elektronisch gebeurt - gewoon gratis te zijn. “ zegt de Vaal “Het is te gek voor woorden dat advocaten, ook de pro-Deoadvocaten die de meest kwetsbaren vertegenwoordigen, moeten betalen om elektronisch te communiceren met de rechtbank.  Op deze manier werkt de regering de onderbescherming van mensen in armoede  - die ook voor deze maatregel al moeilijk hun weg vonden naar de rechter – alleen verder in de hand.”

Judith Tobac van het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding waarschuwt ook voor een justitie op twee snelheden: een snelle, elektronische justitie die 24/24 beschikbaar is voor mensen die het kunnen betalen en een trage justitie, enkel beschikbaar tijdens de openingsuren van de griffie voor wie het niet kan betalen (en de pro-deo cliënten). In de praktijk zien de armoedeorganisaties trouwens nu al dat pro-Deoadvocaten door deze besluiten hun documenten weer op papier indienen omdat het nog onduidelijk is of de pro-Deovergoedingen rekening zullen houden met deze gestegen kosten. De armoedeorganisaties benadrukken dat in een rechtsstaat de informatisering van justitie alle burgers ten goede moet komen en niet alleen diegene die kunnen betalen voor extra diensten.

Lees het artikel in De Standaard.

Lees het artikel in Gazet Van Antwerpen.
 
 
 

Netwerk tegen Armoede en Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen in Aalst protesteren met klem tegen het voornemen van de Stad Aalst om anticonceptie als voorwaarde op te nemen bij het verlenen van financiële steun. Na onze kritiek en die van coalitiepartners heeft Ocmw-voorzitter Sarah Smeyers haar communicatie bijgestuurd, maar bij mensen in armoede is dit niettemin hard aangekomen.
 
Strikt genomen wordt het niet verplicht, maar in de praktijk dreigen gezinnen wel onder zware druk gezet te worden om anticonceptie­middelen te aanvaarden. “Daarmee grijpt men zeer zwaar in in het intiemste privéleven van gezinnen”, zegt Joke Steenhoudt van Vierdewereld­groep Mensen voor Mensen. “Dit lost ook geen enkel probleem op. Wel integendeel.”  Eén van de meest fundamentele rechten, nl. de vrijheid om een gezin te stichten en om zich voort te planten wordt op die manier ‘gestuurd’ door de overheid.  Is het zo’n samenleving die we willen waar een overheid zich gaat moeien met het leven van de burgers?  De armste gezinnen worden eerst aangepakt, wie volgt?   De manier waarop men met de meest kwetsbaren (armsten, gehandicapten, ouderen, zieken,…) omgaat,  bepaalt de menselijkheid van een samenleving.
 
Men lost (kinder)armoede niet op door armen geen kinderen meer te laten hebben.  Fundamenteel is dat elk kind, rijk of arm, recht heeft op een menswaardig leven: een dak boven het hoofd, degelijk onderwijs, gezondheidszorg,…  Investeren in basisbehoeften zou maken dat mensen geen leefloon meer moeten aanvragen.
 
Beide organisaties vinden het wel een goed idee om anticonceptie actief aan te bieden en terug te betalen. Coördinator David de Vaal van Netwerk tegen Armoede: “Dat gebeurt bijvoorbeeld ook al in Gent, maar daar worden gezinnen niet onder druk gezet om op het aanbod in te gaan. Indien zij kunnen beschikken over betaalbare anticonceptie, dan kunnen zij zelf de keuze maken. Maar in deze intieme aspecten van het gezinsleven is het onaanvaardbaar dat de overheid mensen onder druk gaat zetten. Het grootste effect van deze maatregel zal zijn dat vrouwen afhaken en geen hulp meer zoeken. Daarmee help je kwetsbare mensen allerminst vooruit.”
 
“Dat de anticonceptie niet letterlijk opgelegd wordt, neemt de druk niet weg”, zegt Joke Steenhoudt. “Gezinnen zullen het toch als een verplichting ervaren. Mensen in armoede moeten al heel zwaar inboeten op privacy en zelfbeschikking. En altijd vechten om zich te verantwoorden, nu ook nog voor het al of niet hebben van kinderen.  Wat ze nodig hebben, is respect voor hun persoon, voor hun dagelijkse strijd om uit armoede te geraken. Armen, zoals elke mens, moeten worden gesteund, niet ‘gestuurd’. Vrouwen kunnen best wel voor zichzelf uitmaken wanneer het juiste moment is om zwanger te worden.”
Netwerk tegen Armoede en Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen vragen met aandrang om deze maatregel in te trekken.

Lees het artikel in De Morgen.

Bekijk de reportage op TV Oost.
 

Deze ochtend voerden Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Netwerk tegen Armoede, Brussels Platform Armoede en de Refugee Party samen met tientallen vrijwilligers actie. Bij een eerste actie aan het Klein Kasteeltje werd een spandoek ontrold, bij een tweede actie aan het Noordstation gingen mensen met slaapzak en wekker op de grond liggen. #GeenMensenOpStraat, dat is onze gezamenlijke eis uit protest tegen het huidige ontradingsbeleid van de regering. Elke persoon die gedwongen op straat leeft, is er een te veel.

Sinds eind november staat er een limiet op het aantal asielaanvragen per dag. Maximum 50 mensen per dag kunnen een aanvraag doen, de rest belandt op straat. Want wie geen aanvraag kan doen, heeft ook geen recht op opvang. Daar zijn vaak niet-begeleide minderjarige vluchtelingen, gezinnen en zieken bij. Tel daarbij zogenoemde 'transitmigranten' en ruim 3000 dak- en thuislozen en we kunnen spreken van een bewust veroorzaakte crisis. Tijd voor een wake-up call aan onze regering. We eisen toegang tot de asielprocedure en recht op opvang.

Gisteren stonden ongeveer 200 mensen urenlang aan te schuiven bij Klein Kasteeltje, slechts een tiental mensen werden binnengelaten. Een gezin met een twee maand oude baby bleef achter. Deze ochtend telde het monitoringteam van Vluchtelingenwerk Vlaanderen telde opnieuw ruim 100 vluchtelingen en asielzoekers buiten in de wachtrij aan Klein Kasteeltje. Een 50-tal mensen werden binnengelaten, de rest mag morgen opnieuw proberen.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen trekt met zes andere ngo's naar de Raad van State om deze onwettige limieten en praktijken onmiddellijk op te heffen. De uitspraak wordt snel verwacht.

Bekijk de reportage in het VRT-journaal.

Lees het artikel in De Standaard.

Lees het artikel in De Morgen.

Lees het artikel in Mo Magazine.

Op 5 december organiseren mensenrechten- en armoedeorganisaties, bezorgde burgers, vrijwilligers* …. een wake up call in Brussel onder de slogan #GeenMensenOpStraat. Iedereen neemt die dag slaapzakken en wekkers mee om onze regering wakker te schudden: teveel mensen moeten op straat overleven. . Wij eisen een oplossing.

Ons land stelde vorige week een limiet op de asielaanvragen in. Dat betekent dat de voorbije dagen tientallen mensen geen asiel mochten aanvragen, Fedasil hen geen opvang kon geven en ze dus op straat terecht kwamen.  Ook niet-begeleide minderjarige vluchtelingen, kinderen die hier alleen zijn, belanden op straat, voor hen werd er zelfs nog geen afzonderlijk winterplan geactiveerd.
Daarnaast heb je de zogenoemde ‘transitmigranten’ die ook aan hun lot overgelaten worden op straat en enkel bij burgers een slaapplaats voor de nacht vinden. Tel daarbij de ongeveer 3.386 dak- en thuislozen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geteld werden “voor” het openen van het jaarlijkse winterplan en we hebben een crisis. Te veel mensen moeten overleven op straat.  

Al deze mensen hebben recht op een menswaardige behandeling. Asielzoekers hebben recht op toegang tot asiel, en toegang tot opvang. De oplossing om te verhinderen dat ook deze mensen dakloos worden, ligt voor de hand: organiseer de asielopvang met een langetermijnvisie, stop met de afbouw van broodnodige plaatsen. Maar onze overheid treedt deze rechten bewust met de voeten.
Er komen steeds meer diverse groepen op straat terecht. Sinds 2008 is het aantal getelde dak- en thuislozen in het Brussels gewest nagenoeg verdubbeld volgens cijfers van 2017. Waar is een menselijke en rechtvaardige politiek die mensenrechten en grondrechten moet vooropzetten? Crisisbeheer is geen beleid. We missen het beleid dat kwetsbare groepen beschermt en integreert in de maatschappij.
 
Meer mensen op straat
Het gevolg daarvan is meer mensen die hun toevlucht moeten zoeken tot kraakpanden, tenten en portalen. Dat is niet alleen een morele schande, maar ook een heel concreet probleem voor onze samenleving. Mensen op straat worden ziek, vinden geen werk, lopen geen school. Mensen op de vlucht voor oorlog, geweld en vervolging doen bovendien nieuwe trauma’s op op straat. De straat is deel van het probleem, nooit van de oplossing. Wij zien mensen steeds verder onder de radar belanden. Uit angst voor de gevolgen verbergt men zich voor de overheid en hulpverlening.
 
Menswaardige opvang is geen bed voor de nacht
We pleiten voor toegang tot basisrechten en mensenrechten voor iedereen in ons land. En een menswaardige nacht en dagopvang voor iedereen, niet alleen in de winter, maar gedurende het hele jaar. De overheid mag haar verantwoordelijkheid niet blijven afschuiven op de schouders van burgers en middenveld. Tijd om wakker te worden, want dit beleid maakt slachtoffers.
 
Nachtopvang is niet meer dan een crisisantwoord. Willen we voorbij de crisis, dan is het aan overheden om samen te werken aan gepaste begeleiding en omkadering voor elk van deze doelgroepen. Aan een voldoende ruim asiel opvangnetwerk dat spontane fluctuaties in aankomsten aankan, aan een globale en structurele aanpak van dakloosheid met ondermeer voldoende en kwaliteitsvolle sociale woningen en een betaalbare en kwaliteitsvolle private huurmarkt.
 
Als professionele middenveldorganisaties en vrijwilligers stellen wij dat het er toe doet, hoe mensen onthaald en opgevangen worden. Nachtopvang is geen plaats voor kinderen, gezinnen met kinderen en andere kwetsbare profielen. Opvang omvat zorg en sociale begeleiding. Er wordt gewerkt aan rust en vertrouwen. Voor asielzoekers specifiek moet de opvangwet gerespecteerd worden die minimumvereisten oplegt over de inhoud van de opvang.
 
 
Eisen

• We eisen dat er niemand op straat moet slapen. Voor elke persoon , elk gezin dat op straat staat, is een gepaste oplossing voor handen.
• Opvang moet waardig, doelgroep-sensitief,  en op maat van specifieke dakloze groepen zijn Ook de noodopvang moet waardig en hygiënisch zijn met respect voor de privacy, aangepast aan de noden van verschillende doelgroepen (vrouwen/mannen, kinderen/jongeren, met of zonder verslavingsproblematiek, etc)
• Mensen hebben rechten. Voor asielzoekers geldt een recht op opvang op basis van de opvangwet. Recht op een menswaardige behandeling geldt voor iedereen.
• Crisisbeheer is geen beleid. Noodopvang onder het Winterplan is onvoldoende. Er moet nacht- én dagopvang zijn het hele jaar door. Het asielopvangnetwerk moet voldoende bufferplaatsen kennen.   We vragen de overheid een ommezwaai te maken en te investeren in een beleid dat dakloosheid duurzaam en structureel aanpakt.

Afspraak op 5 december van 9.30 tot 10.30 uur op het Bolivarplein voor station Brussel-Noord.

Deelnemende organisaties: Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Netwerk tegen Armoede, Ciré, Kenniscentrum WWZ, Dokters Van De Wereld, Refugee Party, La Strada en Réseau wallon de lutte contre la pauvreté.

Het Netwerk tegen Armoede steunt, samen met tal van andere sociale bewegingen, de ondertekening van het Global Compact on Migration. Dat is in het belang van al wie in een kwetsbare situatie moet overleven, hier en in het Zuiden. Helaas worden er valse argumenten op tafel gelegd in een poging het Compact onderuit te halen. Nochtans is het akkoord zeer evenwichtig en toont het de weg naar een humaan en rechtvaardig migratiebeleid, met belangrijke engagementen van herkomst- en aankomstlanden.

Lees het opiniestuk in De Morgen.

Teken de petitie.

Richting de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen lanceert Hart Boven Hard (het samenwerkingsverband van middenveldorganisaties waar ook Netwerk tegen Armoede deel van uitmaakt) een oproep om terug te gaan naar sociale grondrechten van mensen, want die worden al te vaak vergeten in het debat. Sociale rechten zijn mensenrechten: werk, sociale bescherming, gezondheid, huisvesting, ... Hopelijk zal het politieke debat daarover gaan. Hoe zorgen we ervoor dat deze rechten gegarandeerd zijn voor elke inwoner van dit land.

Lees de tekst in De Standaard.

Bij de heropening van het parlementaire jaar werd op 20 september van dit jaar een verhoging van de rolrechten gestemd. Deze rechten dienen betaald te worden om een zaak te kunnen beginnen bij de rechtbank.
 
Vanaf nu zal elke persoon €50 moeten betalen bij de vrederechter (per definitie de rechter die zich buigt over dagelijkse geschillen als onbetaalde facturen of huurproblemen).  Bij de rechtbank van eerste aanleg of die van koophandel (bijvoorbeeld voor echtscheidingsprocedures, voor de verblijfsregeling van kinderen, of ook de onbetaalde facturen van handelaren) wordt dit €165.
Dit bedrag loopt uiteindelijk op tot €400 wanneer men in beroep gaat en tot €650 om in Cassatie te gaan. 
 
Het Platform Recht voor iedereen betreurt de algemene verhoging van rolrechten. Die verhogen dus met 10€ bij de vrederechter, met 65€ bij de rechtbank van eerste aanleg en van koophandel (een verhoging van 65%), met 190€ voor de beroepsprocedure (ofteweleen verhoging van bijna 100%!) en met 275€ voor Cassatie.
 
Het Platform zet zich in om de toegang tot justitie te garanderen. Elke burger heeft het recht om zich als eiser of verweerder te wenden tot een rechtbank of een hof met de bedoeling een geschil te kunnen beslechten. De drastische prijsverhogingen om een zaak bij een rechtbank neer te leggen maakt de toegang nog moeilijker.
 
Deze bedragen, die weinig impact zullen hebben op de federale begroting, zijn hoge financiële drempels voor veel rechtszoekenden.
 
Een rechtszoekende zonder financiële reserve, ziet de toegang tot justitie drastisch ingeperkt. De verhoogde rolrechten komen bovenop veel andere kosten, zoals de rechtsplegingsvergoeding (bv. 1440€ voor niet in geld waardeerbare geschillen, per aanleg) of de kosten van een gerechtsdeurwaarder.
 
De hervorming van de rolrechten maakt deel uit van een bewuste aanpak om gerechtskosten op te trekken (de BTW op erelonen van advocaten, het financieringsfonds voor rechtsbijstand,…). De burgers bezwijken onder al deze algemene kosten om een zaak in te leiden of de mogelijks nog toekomstige kosten tijdens de procedure.    
 
Het Grondwettelijk Hof heeft de wetgever al meermaals gewaarschuwd voor de impact van gerechtskosten op de toegang tot rechtspraak. Wij stellen met verbazing vast dat de wetgever zich hier geen zorgen over maakt. De hervorming van de rolrechten verzwaart zonder meer de kost van juridische procedures. Samengevoegd met reeds eerdere hervormingen, wordt zo het recht om toegang tot de rechter te hebben in zijn essentie bedreigd.
 
Dit persbericht van het Platform Recht Voor Iedereen ondersteund door
Association de Défense des Allocataires Sociaux , Association pour le Droit des Etrangers, Association Syndicale des Magistrats, Atelier des Droits Sociaux, Caritas International, Centre d’Action Laïque, CIRE, Collectif Solidarité Contre l’Exclusion, DEI-Belgique, Jesuit Refugee Service, Ligue des Droits de l’Homme, Linksecologisch forum, Netwerk Tegen Armoede, Progress lawyers Network, Réseau de Lutte contre la Pauvreté Belge, Forum Bruxellois de lutte contre la pauvreté, Réseau Wallon Lutte contre la Pauvreté, Samenlevingsopbouw, Service Droits des Jeunes, Syndicat des Avocats pour la Démocratie, Vrouwenraad.

Het Netwerk tegen Armoede is erkend als organisatie die een class action mag voeren. In de toekomst zullen wij gerechtelijke procedures kunnen aanspannen in naam van mensen in armoede, wanneer hun rechten als consument geschonden worden. Incassobureau's die hogere kosten aanrekenen dan wettelijk toegestaan, een kredietverlener die zijn klant niet correct informeert of een energieleverancier die agressieve verkoopstechnieken hanteert, ... Voor mensen in armoede is het moeilijk om daar individueel voor naar de rechter te stappen. Een gerechtelijke procedure is duur en ingewikkeld en vaak is het voor mensen moeilijk om in te schatten wat hun rechten precies zijn. Laat het nu net mensen in armoede zijn die veel vaker dan gemiddeld geconfronteerd worden met deze praktijken.

Via zo'n class action kunnen consumentenrechten beter gevrijwaard worden. Deze erkenning betekent niet dat we nu snel en veel naar de rechter zullens stappen. Bij zo'n class action is eerst een bemiddelingsprocedure voorzien. Daar mikken we in eerste instantie op. We hebben nu een veel sterkere onderhandelingspositie om met bedrijven in gesprek te gaan en een oplossing te vinden nog voor we tot een gerechtelijke procedure moeten overgaan.

Lees het artikel in De Standaard.

Beluister het interview in De Ochtend op Radio 1.

Minister Peeters kondigde een nieuwe wet aan tegen schuldophoping. De minister kondigde in maart naar aanleiding  van de Pano-reportage op één al aan dat hij maatregelen zou nemen om de schuldindustrie aan banden te leggen en komt nu ook echt met een wetsvoorstel. De nieuwe wet zal een eerste herinneringsbrief gratis maken, maximumgrenzen opleggen aan de kosten voor minnelijke invordering en de economische inspectie toelaten ook de advocaten en deurwaarders die minnelijk invorderen te controleren.

Het Netwerk tegen Armoede is blij met deze maatregelen en hoopt dat de minister zijn voorstellen zo snel mogelijk kan concretiseren. Mensen in armoede wachten al lang op maatregelen om de schuldenindustrie in te dijken (zie ook onze eerder aanmaning: https://sociaal.net/opinie/stop-de-schuldindustrie/ ) en hopen dan ook dat de hervormingen die minister Peeters nu aankondigt zo snel mogelijk in werking kunnen treden.

Op vraag van het Netwerk tegen Armoede en vele andere organisaties sprak het Grondwettelijk Hof zich uit over de forfaitaire bijdrage die mensen sinds 2016 moeten betalen om beroep te kunnen doen op een pro deo advocaat. De rechters van het Grondwettelijk Hof zijn het met ons eens dat de invoering van een forfaitaire bijdrage van 50 euro geen faits divers is maar voor mensen met weinig bestaansmiddelen een aanzienlijke achteruitgang betekent die onverenigbaar is met artikel 23 van de Grondwet dat het recht op juridische bijstand waarborgt aan iedereen. De rechters zeggen in hun arrest ook dat het inderdaad tegenstrijdig is om een financiële bijdrage te vragen aan mensen die aanspraak maken op een pro deo advocaat juist omdat ze niet over de nodige middelen beschikken om die advocaat zelf te betalen.

De rechters van het Grondwettelijk Hof laten daarnaast wel toe dat men eerst moet bewezen over “onvoldoende bestaansmiddelen” te beschikken vooraleer men een beroep mag doen op een pro deo advocaat maar waarschuwen onmiddellijk ook: men moet dat begrip “onvoldoende bestaansmiddelen” zo invullen dat het alleen rekening houdt met de bestaansmiddelen waarvan rechtszoekenden daadwerkelijk de gerechtskosten en erelonen van advocaten kunnen betalen en niet naar de middelen die de rechtszoekenden en zijn gezin weliswaar toelaten te leven maar niet gebruikt kunnen worden om de onvoorziene uitgave van een gerechtelijke procedure te dekken.

Nood aan een grondige hervorming

Ondanks die belangrijke stap vooruit benadrukten we in onze reactie echter ook dat er ook na dit arrest van het Grondwettelijk Hof nog steeds veel problemen zijn met de manier waarop de pro deo bijstand georganiseerd is. Op de meest recente overlegdag van het Netwerk tegen Armoede gaven mensen uit onze verenigingen immers nog duidelijk aan hoe de procedure om een pro deo advocaat aan te vragen veel te ingewikkeld en onduidelijk is, hoe de communicatie tussen de cliënt en de pro deo advocaat vaak spaak loopt en dat de pro deo bijstand lang niet altijd kwalitatief is. Het Netwerk tegen Armoede blijft dan ook ijveren voor een grondige hervorming van het pro deo systeem zodat het recht op toegang tot de rechter voor iedereen en ook voor mensen met een laag inkomen gegarandeerd is.

Lees het artikel in Knack.

Het Netwerk tegen Armoede stuurt een eerste aanmaning uit naar de federale regering om de schuldindustrie nu daadwerkelijk aan te pakken. De Pano-reportage van vorige week deed de politiek eindelijk wakker schudden. Nochtans zijn de praktijken van incassobureau's en deurwaarders al lang bekend. Netwerk tegen Armoede kaart die, samen met heel wat andere organisaties, al jaren aan. Het is nu tijd voor actie. We houden de federale regering aan hun plechtige beloftes.

Lees de aanmaning op sociaal.net.

Netwerk tegen Armoede en Brussels Platform Armoede protesteren met klem tegen de gewelddadige inval afgelopen vrijdag bij de Brusselse vzw Globe Aroma. De zogenaamde routinecontrole was intimiderend, er werd naar papieren en gsm's gevraagd en zeven mensen werden gearresteerd. Vanuit onze bezorgdheid over het realiseren van grondrechten voor iedereen, stellen wij de vraag waartoe deze aanpak diende. We vragen garanties voor het recht op vrijplaatsen voor kwetsbare mensen.

Lees het opiniestuk van Netwerk tegen Armoede, Brussels Platform Armoede en andere organisaties.

De Kamercommissie Binnenlandse Zaken besliste op 23 januari om niet te stemmen over het wetsontwerp dat huiszoekingen toelaat bij mensen zonder wettig verblijf, die niet vrijwillig gevolg geven aan een bevel om het grondgebied te verlaten. De stemming werd uitgesteld vanwege de felle kritiek die door talloze burgers, organisaties en experten geuit werd. Er zullen hoorzittingen georganiseerd worden om de vele vragen rond het dossier uit te klaren. 11.11.11, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, de Liga voor Mensenrechten, Oxfam-Solidariteit, Netwerk Tegen Armoede en Orbit vzw reageren tevreden op het uitstel van de stemming en vragen om de bezorgdheden ernstig te nemen en het wetsvoorstel bij te sturen.
De laatste maanden groeide er in ons land een grote solidariteitsbeweging met mensen in precaire verblijfssituaties. Vele duizenden burgers openden hun huis om basisvoorzieningen te bieden aan kwetsbare mensen. Dat er vandaag in Brussel geen onmenselijke situaties zoals die in Calais of Duinkerke bestaan is vooral te danken aan hun dagelijkse inzet. Het nieuwe wetsvoorstel dreigt ook hen te viseren en bij te dragen tot een verdere criminalisering van migranten en de mensen die hen ondersteunen.
Als middenveldorganisaties vinden wij dat er een wettelijk kader moet zijn dat het optreden van de politie beter moet regelen. Zo valt de politie nu al regelmatig binnen bij mensen zonder wettig verblijf zonder dat ze daar een huiszoekingsbevel voor heeft Het voorstel dat vandaag voorligt biedt echter onvoldoende garanties dat basisrechten niet geschonden worden.
Onze grootste bezorgdheden :

• De onschendbaarheid van de woning is een basisbeginsel van ons recht en moet daarom beperkt blijven tot ernstige misdrijven. Onrechtmatig verblijf is een administratief probleem dat niet gecriminaliseerd mag worden. We sluiten daarbij aan bij de kritiek die geuit werd door de Vereniging van onderzoeksrechters. 
• We verzetten ons tegen het strafbaar stellen van mensen zonder wettig verblijf om de volgende redenen:
  • De strafrechtelijke vervolging is niet noodzakelijk en niet proportioneel. 
  • Dergelijke maatregelen maken het moeilijk voor mensen zonder wettig verblijf om hun rechten te laten gelden voor een rechtbank. 
  • De mogelijkheid tot strafrechtelijke vervolging vormt een obstakel voor mensen zonder wettig verblijf om hun basisrechten, zoals gezondheidszorg en onderwijs te laten gelden.
• Er is nood aan extra waarborgen in het wetsvoorstel dat 'andere personen' die tijdens de huiszoeking aanwezig zijn niet bestuurlijk kunnen worden aangehouden.
• Hoewel de burgersteun aan migranten volgens de regering niet in aanmerking komt voor deze regeling bevat het wetsvoorstel onvoldoende garanties dat het verblijf van migranten in de woning van 'een derde' effectief buiten schot blijft.
• Er is nood aan meer informatievoorziening en een grotere inzet op toekomstoriëntering en de vrijwillige terugkeer voor mensen zonder wettig verblijf.
• We vragen om het woord 'illegale' vreemdeling niet te gebruiken maar te spreken over mensen zonder wettig verblijf. 
  "Illegaal" is een gekleurde, politiek geladen term, die kwetsbare mensen ontmenselijkt en zelfs stigmatiseert. De federale meerderheid koos er bewust voor om in het federale regeerakkoord het begrip niet meer te gebruiken. De Vlaamse decreten spreken consequent over mensen zonder wettig verblijf.

We hopen dat de commissieleden deze zorgen in rekening brengen en dat er fikse verbeteringen aangebracht worden aan dit ontwerp.

Het asielbeleid van Theo Francken en de hele federale regering is er een van wantrouwen, terugsturen en inperken van rechten. Van een visie over hoe migratie ook kansen biedt voor onze samenleving is vooralsnog geen sprake. Dat blijkt uit de beleidsnota van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie die nu in het parlement besproken wordt. Samen met Vluchtelingenwerk Vlaanderen en 19 andere sociale bewegingen ziet het Netwerk tegen Armoede drie grote pijnpunten:

- de versnelde procedure voor wie uit zogenaamde veilige landen komen of voor wie een meervoudige asielaanvraag indiende. Iedereen heeft recht op een kwaliteitsvolle asielprocedure met ruimte voor een grondig onderzoek

- de opsluiting van gezinnen met minderjarige kinderen, een fundamentele schending van de Rechten van het Kind.

- deals sluiten met derde landen die de mensenrechten niet respecteren

Lees hier de uitgebreide analyse.

11.11.11 pleit in haar jaarlijkse campagne voor een migratiebeleid dat de grondoorzaken van migratie aanpakt, maar tegelijk veilige en legale migratieroutes aanbiedt. Een beleid dat niet vervalt in een wij-zij-verhaal, maar dat verbindt. Dat kan alleen maar als ook de sociale grondrechten gerespecteerd worden van wie hier op zoek gaat naar een toekomst. Netwerk tegen Armoede is dit jaar campagnepartner.

Alle info vindt u hier.

Alles rustig rond het Maximiliaanpark. Nauwelijks nog migranten te bespeuren. De situatie lijkt daarmee opgelost, maar dat is maar schijn, zeggen Vluchtelingenwerk Vlaanderen, 11.11.11, Netwerk tegen Armoede, Samenlevingsopbouw Brussel, Minderhedenforum en Orbit. Mensen zijn verjaagd, maar niet verdwenen. Wat ook hun lot is, ze gaan een onzekere en vaak gevaarlijke toekomst tegemoet. De organisaties pleiten voor een structurele aanpak met menswaardige opvang, onder meer via onafhankelijke regionale migratie- en oriëntatiecentra.

Lees het opiniestuk in Knack.

De rondzwervende vluchtelingen op en rond het Maximiliaanpark zijn het gevolg van een falend immigratiebeleid. Het enige antwoord van de Belgische regering is blinde repressie, zonder een duurzame oplossing uit te werken. Mensen worden aan hun lot overgelaten en krijgen geen enkele info over de mogelijkheid om eventueel in ons land asiel aan te vragen, in tegenstelling tot wat de overheid beweert. Onze vereniging Pigment, die werkt met mensen zonder papieren,schreef een brief aan de pendelaars die dagelijks in Brussel-Noord en langs het Maximiliaanpark passeren van en naar hun werk. Omdat zij misbruikt worden in de argumentatie van minister Jambon en staatssecretaris Francken om de razzia's goed te praten.

Lees de brief van Pigment.

De inkomensafhankelijke bijdrage is te hoog, een veranderende vertrouwensrelatie tussen advocaat en cliënt, onevenredige administratieve lasten, beperkte beschikbaarheid van pro deo-advocaten… Eén jaar na zijn inwerkingtreding maakt het Platform Recht voor Iedereen de trieste balans op van de hervorming van de juridische bijstand zoals ingevoerd door Minister Koen Geens op basis van een zwartboek van getuigenissen.

Voor de ledenverenigingen van het Platform en de personen die zij vertegenwoordigen, heeft de hervorming tot een ingewikkelder of zelfs een volledig inefficiënt systeem geleid. De toegang tot het gerecht is nochtans een fundamenteel, grondwettelijk recht. De hervorming bedreigt de toegang van de burger tot het gerecht, en bijgevolg de mogelijkheid om haar rechten te laten gelden.

Een ongegrond uitgangspunt

De tweedelijnsbijstand laat mensen die zich in grote precaire omstandigheden bevinden toegang te hebben tot een advocaat die bekend staat als een pro deo-advocaat. De hervorming werd gemotiveerd door enerzijds de wil om de zogenaamde “overconsumptie” van de rechtsbijstand door de rechtszoekende en de gewetenloze advocaten tegen te gaan en anderzijds de actoren van de rechtsbijstand te responsabiliseren. Deze overconsumptie is echter nooit aangetoond. Bovendien werden de gerapporteerde misbruiken systematisch vervolgd, en dit reeds lang voordat de hervorming in voege trad.

De rechtzoekende onder stress

De leden van het Platform hebben in een Zwartboek getuigenissen van rechtszoekenden, maatschappelijk werkers en advocaten gebundeld. Het besluit is duidelijk: de rechtzoekende worden overstelpt met voorwaarden alvorens gebruik te kunnen maken van de tweedelijnsbijstand. Deze voorwaarden werden verzwaard door de hervorming.

Allereerst is het nu aan de rechtzoekende om aan te tonen, met een uitgebreide overlegging van bewijsstukken, dat hij over onvoldoende financiële middelen beschikt. Het vermoeden van onvermogen voor bepaalde doelgroepen werd afgeschaft, met uitzondering van de minderjarige. De andere rechtzoekende (gehandicapte personen, gepensioneerden, gedetineerden, mensen die sociale bijstand genieten, daklozen, vreemdelingen, … ) zijn verplicht om hun behoeftigheid aan te tonen.

Het onderzoek naar de inkomsten heeft een dermate grote proportie aangenomen dat het invloed heeft op de ontvangst van de rechtzoekende bij de juridische bijstand, de hulp van de organisaties aan de rechtzoekende maar ook op het eerste contact van de rechtzoekende met zijn advocaat. Bovendien vraagt het veel tijd om alle gevraagde documenten te verzamelen (documenten die niet of niet meer bestaan of die aan de lopende band worden gevraagd). De tijd die nodig is om deze documenten te verzamelen brengt de termijn om de rechtbank te vatten in gevaar, zelfs met risico om termijnen te overschrijden.

Sommige rechtzoekenden hebben het geluk om een advocaat te hebben die hun belangen desondanks verdedigen. Het probleem voor de advocaat die optreedt zonder zeker te zijn dat de kosteloze rechtsbijstand zal worden toegekend draagt het risico om niet betaald te worden voor geleverde prestaties. Andere rechtzoekenden lopen het gevaar om alleen te moeten instaan voor hun verdediging. Of nog, ontmoedigd door de intense procedure, de handdoek in de ring werpen en niet langer hun rechten laten gelden en verdwijnen uit het systeem.

Vervolgens heeft de hervorming de betaling van een forfaitaire bijdrage (van 20,00 EUR tot 50,00 EUR) ingevoerd, waar voordien de hulp volledig gratis was. Deze bepaling werd ingevoerd om de rechtzoekende aan te zetten zich verantwoordelijker te gedragen en aan te zetten na te denken over de financiële impact die hij veroorzaakt. Deze bijdrage vormt een reële drempel van de toegang tot het gerecht voor de meest behoeftigen.

Pro Deo advocaten in dalende lijn

De hervorming heeft eveneens zware gevolgen voor de advocaten. Enerzijds heeft deze hervorming invloed op de vertrouwensband tussen de advocaat en de cliënt. De advocaat is immers verplicht om vanaf het eerste contact zich te richten op de administratieve verplichtingen, alvorens zelfs de grond van de zaak te kunnen analyseren. Anderzijds vraagt het onderzoeken van de toelatingsvoorwaarden een bijkomende administratieve last die niet wordt gevaloriseerd.

Dit alles zonder dat de pro deo-advocaten, die bovendien steeds met minder zijn, de zekerheid hebben over hun betaling. De hervorming heeft immers ook geleid tot een herziening van het puntensysteem van de nomenclatuur voor geleverde prestaties. De pro deo-advocaten weten aldus niet voor mei 2018 hoeveel zij betaald zullen worden voor reeds daadwerkelijk geleverde prestaties.

Aanbevelingen van het Platform Recht voor Iedereen

De toegang tot justitie is een fundamenteel recht. Juridische bijstand is een noodzakelijke voorwaarde voor de toegang tot justitie voor vele rechtzoekenden. Een dringende hervorming van het systeem dringt zich op.

Het Platform Recht voor Iedereen vraagt aan Minister Geens:

- een terugkeer naar het systeem van het onweerlegbaar vermoeden van ontoereikende financiële middelen of een minimale verduidelijking van de criteria waaraan voldaan dient te worden door de rechtzoekende om zijn onvermogen aan te tonen;

- een vereenvoudiging van de toewijzingsprocedure van de pro deo-advocaat; - de afschaffing van de vaste administratieve bijdrage die moet betaald worden door de rechtzoekende zodat er geen financiële drempel is voor de toegang tot justitie;

- een waardige vergoeding voor de pro deo-advocaat binnen de kortst mogelijke termijn is een absoluut noodzakelijke voorwaarde voor de kwaliteit van de geleverde diensten.

U kunt de verzamelde getuigenissen raadplegen in het Zwartboek op onze website: https://www.laligue.be/Files/media/Telechargements/black-book-jpt-nl-def-web.pdf.

Lees het artikel op VRT Nieuws.

De digitale kloof laat zich steeds nadrukkelijker voelen. Daarom wil minister Schauvlieghe bij nieuwbouw en verbouwingen opleggen dat standaard de mogelijkheid voor internetaansluiting voorzien wordt. Dat zou internet toegankelijker moeten maken, onder andere ook voor huurders. Op zich is daar niets op tegen, maar om de digitale kloof te verkleinen is (veel) meer nodig. Kwetsbare gezinnen hebben vaak niet de middelen om een computer aan te schaffen of een internetaansluiting te betalen. Bovendien kunnen heel wat mensen, en lang niet alleen ouderen, moeilijk omgaan met allerlei digitaal aanbod, ook bijvoorbeeld vanuit school, gemeente of VDAB.

Dat leidt tot nieuwe vormen van uitsluiting. Scholen die oudercontacten enkel nog online laten reserveren via tijdslots, VDAB die Werkwinkels sluit en werkzoekenden doorverwijst naar online begeleiding, of De Lijn die het goedkoopste ticket enkel nog aanbiedt via een smartphone-app. Het zijn maar enkele van vele voorbeelden die maken dat mensen hun rechten (nog) moeilijker kunnen opnemen, wegens geen computer, geen internetaansluiting of een gebrek aan digitale vaardigheden. Daarom pleit het Netwerk tegen Armoede voor een breed toegankelijk sociaal tarief voor internet en bijkomende investeringen in openbare computerruimtes, waar mensen onder begeleiding leren omgaan met internet en digitale toepassingen.

Lees het artikel in De Standaard.

Lees onze uitgebreide nota over digitalisering.

De fiscus hanteert sinds 1 december 2016 een nieuwe invorderingsstrategie. Dat houdt onder meer in dat fiscale schulden binnen maximaal twaalf maanden na het ontstaan van de schuld betaald moeten worden. Het Netwerk tegen Armoede, het Vlaams Centrum Schuldenlast, Gezinsbond en andere sociale bewegingen zetten hier grote vraagtekens bij. Het verbaast ons sterk dat een overheidsdienst, die toch het goede voorbeeld zou moeten geven, zo’n rigide maximale afbetaaltermijn invoert en dit bovendien doet op een eenzijdige manier, zonder enig overleg te plegen met organisaties zoals schuldbemiddelingsdiensten, armoedeorganisaties of de Gezinsbond.

Daarom schrijven wij gezamenlijk een brief  aan minister van  Financiën Van Overtveldt, waarin wij beklemtonen dat een dergelijke werkwijze heel wat mensen en gezinnen op een onaanvaardbare manier onder druk zet, vooral omdat een gerechtelijke invordering (via een gerechtsdeurwaarder) wordt opgestart wanneer een afbetaalplan van maximaal 12 maanden niet haalbaar is voor de schuldenaar. In de brief staan ook een aantal bekommernissen van hulpverleners vermeld, o.m. het feit dat ontvangers totaal onrealistische maandelijkse afbetalingen eisen, die op geen enkele wijze rekening houden met de reële uitgaven van de betrokken schuldenaar en diens gezin.

Tot slot uiten wij in de brief ook onze bezorgdheid over de bijlage die de FOD Financiën aan schuldenaren verstuurt wanneer een afbetaalplan geweigerd wordt.  Bijzonder stuitend is dat deze bijlage o.m. expliciet de suggestie bevat om voor de schuldenproblemen een lening aan te vragen bij een financiële instelling. Dit is regelrecht aanzetten tot onvoorzichtige kredietafsluiting, hetgeen voor mensen met betalingsproblemen een verzwaring van de schuldenproblemen tot gevolg kan hebben. Het toestaan van consumentenkredieten aan personen die die niet tijdig kunnen terugbetalen, is bovendien verboden door de wetgeving op het consumentenkrediet. Wij hopen dat minister Van Overtveldt hierover met de betrokken organisaties de dialoog wil aangaan.

De brief werd ondertekend door:

• Vlaams Centrum Schuldenlast
• Netwerk tegen Armoede
• VVSG - afdeling OCMW’s
• SOM de federatie van sociale ondernemingen - sector CAW
• Gezinsbond
• Welzijnszorg
• Steunpunt voor de Diensten Schuldbemiddeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Het Grondwettelijk Hof heeft vandaag geoordeeld dat de btw-plicht voor advocaten, ingevoerd door de vorige federale regering, geen schending inhoudt van het recht op toegang tot de rechter. Advocaten, sociale bewegingen en armoedeorganisaties (waaronder het Netwerk tegen Armoede) hadden daarvoor een procedure tot vernietiging gevoerd bij het Hof. Het arrest van het Hof betekent dat de btw-plicht van 21 % voor advocaten gewoon behouden blijft. Tegelijk erkent het Grondwettelijk Hof wel dat dit de financiële drempel verhoogt voor de burger om rechtsbijstand in te roepen.

Het Hof geeft zelfs expliciet mee aan de federale regering om hiermee rekening te houden bij mogelijke andere maatregelen die een eerlijke toegang tot de rechter voor iedereen nog verder financieel zouden verzwaren. Die nuance kan van groot belang zijn in andere rechtszaken die de betrokken organisaties samen met het Netwerk tegen Armoede hebben ingespannen, onder andere rond de invoering van remgeld bij pro deo rechtsbijstand. Met uitzondering van enkele groepen zouden mensen ook in geval van pro deo rechtsbijstand een remgeld moeten betalen, dat hoog kan oplopen naarmate de procedure blijft aanslepen. Ook tegen deze hervorming loopt dus nog een procedure bij het Grondwettelijk Hof.

Wie wordt beter van de schuldindustrie? Niet de schuldenaar en niet de schuldeiser. Wel de incasso- en deurwaardesector. Zeker bij die laatste groep zijn er nochtans wel voorbeelden te vinden van hoe schuldinvordering op een sociaal verantwoorde manier kan. Helaas zien mensen veel vaker een kleine schuld razendsnel oplopen door allerlei invorderingstoeslagen, die niets te maken hebben met de oorpronkelijke schuld. Gevolg? De schuldeiser ziet zijn geld vaker niet dan wel terug en mensen met schulden worden alleen maar dieper in de put geduwd. Zij komen vaak in de situatie dat hun afbetalingen afgeroomd worden door incassobureau's of deurwaarder, terwijl hun schuld blijft oplopen.

Op de koop toe blijkt de overheid als schuldeiser een van de slechtste leerlingen van de klas. Heel wat overheidsinstanties schakelen heel snel over op invordering via incassobureau's of deurwaarders of maken gebruik van dwangbevelen. De overheid heeft zelf geen beleid of personeel om een doordacht invorderingsbeleid uit te voeren, waardoor veel mensen in snel tempo in een problematische schuldenspiraal terecht komen, uitgerekend door het beleid van de overheid.

Daarom pleit het Netwerk tegen Armoede om de buitensporige kosten, aangerekend door incassobureau's en deurwaarders, tegen te gaan. De overheid moet op zijn beurt dringend een eigen, humaan, invorderingsbeleid uittekenen.

Kaja Verbeke schreef voor Apache een uitgebreid dossier over de schuldindustrie, met medewerking van Netwerk tegen Armoede:

Lees 'Brood op afbetaling: collectieve schuldenregeling in België'.

Lees 'Van een accordeon naar de rand van de afgrond'.

Lees 'Schulden bij de overheid, schulden bij een goede vriend'.

Deze ochtend hebben een twintigtal organisaties uit het brede middenveld (organisaties die werken rond mensenrechten,  jeugdrecht, vreemdelingenrecht, tegen armoede en discriminatie…)* een beroep ingediend bij het Grondwettelijk Hof tegen de wet van 6 juli 2016  over de hervorming van de juridische bijstand.
 
Juridische bijstand garandeert aan mensen zonder voldoende middelen het recht op een pro Deo advocaat, die betaald wordt door de Belgische Staat. De organisaties die naar het Grondwettelijk Hof stappen, werken veelal met mensen die normaal recht hebben op juridische bijstand. Zij stellen vast dat hun doelgroepen meer moeilijkheden ondervinden om een pro Deo advocaat te bekomen.
 
De nieuwe wet voorziet in een grondige hervorming van de juridische bijstand:
 
-          De toegang tot de bijstand werd ingeperkt: zelfs voor begunstigden van OCMW-steun geldt geen vermoeden meer van onvermogendheid. Zij moeten die met allerlei documenten bewijzen.
-          Mensen die recht hebben op juridische bijstand moeten een bijdrage (het zogenaamd ‘remgeld’) betalen bij elke toewijzing van een advocaat (20 euro) en per instantie of dossier (30 euro). Dit geldt ook voor de begunstigden die recht hebben op volledige kosteloze juridische bijstand. In geval van complexe procedures kan het totale bedrag  dus hoog oplopen. Men moet immers een nieuw remgeld betalen voor elk dossier en telkens als men in hoger beroep gaat.
-          Het systeem van verloning voor pro-Deo advocaten werd volledig herzien. De regering gaf informatie noch garantie over het bedrag van de verloning die advocaten zullen krijgen. Advocaten die pro-Deo optreden zullen niet voor midden 2018 weten hoeveel zij betaald zullen worden voor de prestaties die zij vandaag leveren.
 
Dit nieuwe systeem houdt een enorme administratieve overbelasting in voor de begunstigden en voor de advocaten. De rechtzoekenden moeten nu bewijzen dat zij niet over voldoende bestaansmiddelen beschikken, wat in heel wat gevallen neerkomt op het leveren van een negatief bewijs. Mensen die dikwijls al in precaire omstandigheden leven moeten moeilijke stappen zetten om alle nodige documenten te verzamelen, zonder de garantie dat een advocaat uiteindelijk in hun zaak zal aangesteld worden. Als de zaak dringend is, is het risico groot dat de advocaat niet op tijd zal kunnen optreden. Steeds meer mensen geven het simpelweg op en eisen hun rechten niet op.
 
De advocaten worden niet vergoed voor de begeleiding en de raad die zij geven aan hun cliënten voor de stappen die zij ondernemen om een pro Deo advocaat aan te vragen. Die begeleiding houdt vaak meerdere afspraken in met de cliënt en contacten met administratieve diensten waaronder het bureau voor juridische bijstand. Naast de onzekerheid en de vermindering van de verloning in de meerderheid van de rechtstakken, zal dit alles tot gevolg hebben dat heel wat advocaten zullen ophouden om pro-Deo op te treden.
 
Om een voorbeeld te geven. De afdeling ‘schuldbemiddeling’ van het Franstalige bureau voor juridische bijstand in Brussel zag het aantal van zijn advocaten-medewerkers halveren sinds de hervorming van kracht werd, op 1 september vorig jaar. Zij overwegen nu om hun dienst te sluiten. Dit betekent dat in Brussel geen pro Deo advocaat meer zal worden aangesteld voor mensen met schulden, die bijgevolg op zichzelf aangewezen zijn, …
Het is niet denkbeeldig dat een gelijkaardige situatie ontstaat in de meerderheid van de rechtstakken.
 
Geconfronteerd met deze vaststellingen en met de concrete moeilijkheid om nog advocaten te vinden die bereid zijn om mensen pro-Deo bij te staan, besloot een twintigtal organisaties om de hervorming van de juridische bijstand aan te vechten. Verschillende onder hen dienden ook al beroep in bij de Raad van State tegen de uitvoeringsbesluiten van de wet. Die zaak is nog hangend. De behandeling van die zaak, net zoals die van de huidige zaak bij het Grondwettelijk Hof, zal verschillende maanden in beslag nemen.
 
 
* Ondertekenaars (organisaties die partij zijn in het beroep en symphatisanten): Aimer Jeunes, Association de Défense des Allocataires Sociaux, Association pour le Droit Des Etrangers, Association Syndicale des Magistrats, ATD Quart Monde en Belgique – ATD Vierde Wereld in België, Atelier des droits sociaux, Belgisch Netwerk Armoedebstrijding - Réseau belge de Lutte contre la Pauvreté, , Bureau d’Accueil et de Défense des Jeunes, Défense des Enfants – International – Belgique – Branche francophone, Fédération laïque des centres de planning familial, Intact, Ligue des Droits de l’Homme, Luttes Solidarités Travail, Netwerk tegen Armoede, Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten, Point d’appui, Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté, Service d’action sociale bruxellois, Service international de recherche, d’éducation et d’action sociale, Syndicat des Avocats pour la Démocratie, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Woman’do.

De toegang tot recht is grondwettelijk gegarandeerd, maar in de praktijk komt wordt die toegang steeds meer bemoeilijkt voor mensen in een kwetsbare positie. Armoedeverenigingen slaan alarm, Caw's geven aan dat ze overbevraagd worden (net door de beperktere toegang) en ook de advocaten zelf zijn kritisch. In een rondetafelgesprek voor het advocatentijdschrift Ad Rem ging Hilde Linssen, juriste van het Netwerk tegen Armoede, in debat met andere betrokken partijen.

Lees het artikel in Ad Rem (blz. 22-29).

De dwangsom van 4.000 euro aan belastinggeld per dag waartoe staatssecretaris  voor Asiel en Migratie Theo Francken veroordeeld is wegens het negeren van een rechterlijke uitspraak, zal integraal geïnvesteerd worden in armoedebestrijding in België. Dat is een bewuste keuze van de geviseerde Syrische familie. Meer bepaald zullen zij het geld schenken aan projecten van het Netwerk tegen Armoede. Enerzijds omdat de familie wil aantonen dat zij niet procederen voor het geld. Anderzijds, en minstens zo belangrijk, omdat zij hulp willen bieden waar het kan in de samenleving waar ze zich hopelijk op een veilige manier kunnen vestigen.

Foto: Jordi Bernabeu Farrús  via Flickr.

Lees het opiniestuk op deredactie.be.

Wil u cadeautjes kopen of een reis boeken? BNP Paribas Fortis suggereert dat u niet eens hoef te kiezen. Met een consumentekrediet kunt u zoveel kopen als u wil. Het zijn net dergelijke kredieten die mensen in een uitzichtloze schuldenspiraal meesleuren. BNP Paribas Fortis is zeker niet de enige, alle grootbanken proberen op die manier kredieten te slijten aan gezinnen. Het Netwerk tegen Armoede vindt dat een gevaarlijke evolutie.

Lees het artikel in Het Laatste Nieuws. 

Lees het artikel op spaargids.be. 

Lees het artikel in Money Talk.

Lees het artikel in De Standaard.

Het Netwerk tegen Armoede ondersteunt het advies dat de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) deze week uitbracht over de Potpourri 5-wet van minister van Justitie Geens. In deze wet wil de minister duidelijkgeid scheppen over de verjaringstermijn waarbinnen nutsbedrijven (gas, water, elektriciteit , mobiele telefoon , ... ) onbetaalde facturen kunnen terugvorderen.
Jammer genoeg stelt hij een termijn van 5 jaar voor. De HRJ adviseert om dit op 2 jaar te brengen. Vanuit ervaringen van mensen in armoede met onbetaalde facturen van nutsbedrijven, vinden we het erg belangrijk om deze termijn zo kort mogelijk te houden om extra kosten te vermijden.

Lees hier het volledige advies.

Waarom vragen mensen in armoede de rechten niet aan waar ze een beroep op kunnen doen? Of waarom verkrijgen ze hun rechten niet wanneer ze die aanvragen? De niet-toegang tot en het niet-gebruik van rechten – ook bekend als 'non take-up' - is een fenomeen dat wijder verspreid is dan wordt aangenomen en dat in het bijzonder de meest kwetsbare mensen treft. De redenen hiervoor zijn divers, de oplossingen evenzeer.

Het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting heeft als opdracht om de effectiviteit van de uitoefening van rechten, in situaties van armoede of bestaansonzekerheid, te evalueren. Het organiseerde in december 2014 in de Senaat een colloquium rond dit thema van non take-up, met buitenlandse en binnenlandse bijdragen, en met ondersteuning van de Koning Boudewijnstichting. 

In opvolging van dit colloquium heeft het Steunpunt - in partnerschap met de coöperatie Cera – een video rond de non take-up van rechten gemaakt. Média Animation stond in voor de productie.

Deze video moet dienen als instrument voor debat en uitwisseling rond deze problematiek, in de onderwijsinstellingen voor sociaal werkers en in de diverse organisaties en instellingen die mee instaan voor het aanbod van diensten en hulpverlening. De video wil de problematiek van non take-up van rechten bekendmaken en vertrekt daarbij vanuit de ervaringen van mensen in armoede. De kijker wordt geïnformeerd over de verschillende oorzaken van non take-up en er worden ook een aantal pistes aangeduid die kunnen helpen in de realisatie van rechten voor iedereen.

De video bestaat uit drie delen en kan (volledig of per deel) gedownload worden op http://www.armoedebestrijding.be/themanontakeup.htm, en is beschikbaar in een Nederlandstalige, een Franstalige en tweetalige versie. De totale duur is 23 minuten.

Middenveldorganisaties van het Platform Recht voor Iedereen zijn uitgenodigd voor een hoorzitting in de Commissie Justitie van De Kamer om hun licht te laten schijnen over de hervormingsplannen van minister Geens voor de juridische bijstand. Het Platform verenigt armoedeorganisaties, advocaten, vakbonden en andere sociale bewegingen. Zij voerden eerder al verschillende keren actie tegen de hervormingen.
 
Probleem is dat dit over een platte besparing gaat, eerder dan een hervorming. De drempels tot pro-deo-rechtsbijstand worden verhoogd. De voorwaarden om toegang te krijgen tot gratis rechtsbijstand worden zwaar verstrengd. Bovendien wordt een remgeld ingevoerd en krijgen advocaten ruimere mogelijkheid om vergoeding bij de cliënt terug te vorderen indien een zaak gewonnen wordt.
 
Bovendien laat de kwaliteit van de pro-deo-rechtsbijstand zwaar te wensen over: door een groot tekort aan pro-deo-advocaten, door een gebrek aan vorming, door de onzekere vergoeding en door een gebrek aan controle.
 
Eerder was er al de invoering van de btw-plicht (21%) voor advocaten. Al die maatregelen zorgen ervoor dat steeds minder mensen met een laag inkomen de mogelijkheid hebben om hun rechten voor de rechtbank af te dwingen. Dat leidt onvermijdelijk tot een klassejustitie waarbij het inkomen van iemand een bepalende factor wordt.
 
Het Platform Recht voor Iedereen heeft vier concrete voorstellen om de rechtsbijstand voor mensen met een laag inkomen toegankelijker te maken:
 
1.      Investeren in de eerstelijns juridische hulp, die op dit moment zwaar ondergefinancierd is en heel wat gebreken vertoont
2.      Verbetering van de kwaliteit van de tweedelijnsbijstand, door verplichte en continue vorming, controle van de prestaties en een correcte en eerlijke verloning
3.      Onmogelijk maken van onwettige administratieve beslissingen die ervoor zorgen dat men onnodige beroepen moet aantekenen. Wetgeving moet toegepast worden.
4.      De financiering en promotie van alternatieve conflicthantering zoals bemiddeling
 
Lees hier ons uitgebreid dossier met voorbeelden van problematische toegang tot rechtspraak.
 
Afspraak op dinsdag 7 juni om 10.30 uur in de Commissie Justitie van De Kamer.

De drempel om naar de rechtbank te stappen, is onmogelijk hoog geworden. Door de kosten bij de rechtbank zelf, door de ingewikkelde taal, door het grote aantal formaliteiten én door de kostprijs voor een advocaat. Voor het platform Recht voor Iedereen is het vijf voor twaalf. Boven op de problemen die zich al stellen, plant de regering Michel nu ook een 'hervorming" van het systeem van juridische bijstand. Hierdoor zal de drempel tot justitie nog verhogen voor mensen met een laag inkomen.
 
Meer dan 100 Nederlands- en Franstalige sociale bewegingen, vakbonden en organisaties uit de juridische sector hebben een petitie getekend voor herfinanciering van de juridische bijstand (www.netwerktegenarmoede.be/petitie).

Vandaag voerden zij actie om de juridische bijstand te redden met 4 concrete eisen:
 
1. Investeren in de eerstelijns juridische hulp die op dit moment zwaar ondergefinancierd is en heel wat gebreken vertoont.
 
2. Verbetering van de kwaliteit van de tweedelijnsbijstand, door verplichte en continue vorming, controle van de prestaties en een correcte en eerlijke verloning.
 
3. Onmogelijk maken van onwettige administratieve beslissingen  die er voor zorgen dat men onnodige beroepen moet aantekenen. Wetgeving moet toegepast worden.
 
4. De financiering en promotie van alternatieve conflicthantering zoals bemiddeling.

Een uitgebreid dossier met voorbeelden van de gebrekkige toegang tot rechtspraak vindt u hier.

Bekijk hier een fragment uit de reportage van Kanaal Z.
 
Met de steun van
1/7 asbl, ABVV-FGTB, AC, Antenne J (asbl L.E.S.), Antipestteam, asbl Centre Liégeois de Service Social, asbl Collectif Solidarité Contre l'Exclusion, asbl entre2wallonie, asbl Miroir Vagabond, Assistante sociale de CPAS , Association pour le Droit des Etrangers, Atd Vierde Wereld, Atelier Caricole, Azira's Way, Beweging herent . net, Bind-Kracht, Bruxelles Panthères, CAP-ITI asbl, caw brussel-albatros, CAW centraal West-Vlaanderen studio-opvang, CAW Oost-Brabant, caw oost-vlaanderen, CAW Westland, Centre Avec asbl, Centre de planning familial de Laeken, Club De Grijze kat vzw, CNE, Collectief De Wrikker cvba, Comac (Jeunes PTB - PVDA jongeren), Constats asbl, De Algemene Centrale ABVV, De Fakkel vzw, De Rode Antraciet vzw , Défense des enfants - International Belgique, Dominos LA FONTAINE ASBL , Equipes Populaires, Espace P... asbl, Espace Social Télé service, FdSS-FdSSB , Femmes solidaires Contre la Violence, Geneeskunde voor het Volk - Médecine pour le Peuple, Gezinsbond, Gezinsbond gewest Antwerpen, Gezinsbond Lochristi, Gezinsbond Sint-Job, Gezinsbond Snellegem, Groen, Groep INTRO vzw, Home, ICS, info@tochtenvanhoop.eu, JES stadslabo, Jesuit Refugee Service Belgium, Kleine zusters van Nazaret, kwb vzw, L'Atelier des Droits Sociaux, LBC-NVK, Le Forum - Bruxelles contre les inégalités, Links Ecologisch Forum, Maison médicale Galilée, Martine kookt, Medimmigrant, MOC, Nationaal kinderfonds Limburg, Netwerk tegen Armoede, Neutr-On, onafhankelijke vakbond, Nieuwe Volksbeweging, Ons Centrum Leopoldsburg, Op!Sinjoor! Mechelen, Oriella Di Stefano, Ouderenadviesraad Temse, Owrt, PAG-ASA vzw/asbl, Partij van de Arbeid (PVDA), Pasar vzw, Permanent Change Management Europe, Planning Familial de la Senne asbl, POINT D'APPUI Asbl, Prisme Nord-Ouest asbl, Progress Lawyers Network (PLN), PWO, Réseau Wallon de lutte contre la pauvreté, Romani Luma vzw, Sector Samenlevingsopbouw, Service social de solidarité socialiste, Sociaal Huis Oostende, Soeurs missionnaires de N.D.d'Afrique, sporttherapie Luc Smets, Straathoekwerk Vlaanderen, Syndicat des Avocats pour la Démocratie (SAD), T’schoederkloptje, Teledienst-Ninove, TRACES DE RUE fédération travailleurs sociaux de rue, UilenSpiegel vzw, Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, Vierdewereldgroep "Mensen voor Mensen" Aalst, Viva-svv, Vivre Ensemble, Vlaams Huurdersplatform, VLOS Vluchtelingen Ondersteuning Sint-Niklaas, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, vzw LiSS, vzw Samen DiVers, vzw werkwijzer, Welzijnsschakels vzw, Welzijun Stuivenberg vzw, Werkgroep Vluchtelingen Gent vzw, Wijkcentrum De Kring, Wijkmaatschappelijk Werk 100, Ziekenzorg Maria-Aalter   

De Belgische regering zal - wellicht binnenkort - een merkwaardig wetsontwerp voorleggen aan het parlement. Het heet uniek te zijn en beweert de snelle integratie van bepaalde nieuwkomers te willen stimuleren. Maar is dat wel zo? In de teksten staat dat – na ondertekening - de betrokkene een redelijke inspanning moet doen om ‘te beantwoorden aan de in de wet opgelijste criteria’. Doet hij dat niet, dan wordt de toegekende verblijfstitel niet verlengd.  ‘De beoordeling van de inspanning ‘– zo lezen we – ‘behoort tot de discretionaire bevoegdheid van de minister of zijn gemachtigde’. Met andere woorden: naast het element ‘openbare orde’, krijgt de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ)  ruime bevoegdheid om eigenzinnig te beoordelen of nieuwkomers genoeg doen om te integreren. Oordeelt DVZ negatief, dan krijgt de betrokken vreemdeling een bevel om het grondgebied te verlaten. Of hoe een zogenaamd positief instrument om ‘onze waarden te verdedigen’, eigenlijk niet meer is dan ‘een stok achter de voordeur met een moraalfilosofisch laagje vernis’.

Misleidend maar niet onbelangrijk

Bij een eerste lezing van het voorontwerp van wet wordt elke lezer meteen verleid om de inhoud van de ‘integratiecriteria’ te bestuderen. Dat deden wij ook. Wie kritiek uit, komt echter meteen in een waardendiscussie terecht en stoot op het argument dat we toch niets kunnen hebben tegen vrouwen- en homorechten. Natuurlijk niet. Wij onderschrijven het Europese Verdrag van de rechten van de mens.

Maar we mogen niet blind zijn voor een aantal zinnen in de tekst die niet direct opvallen, maar wel onwaarheden bevatten. Wat met de zin ‘“Ik begrijp en aanvaard dat, in dit land, burgers en gezinnen zélf verantwoordelijk zijn om in hun levensonderhoud te voorzien. Ik zal daartoe de nodige inspanningen leveren. Ik begrijp en aanvaard dat het volgen van de inburgeringstrajecten waarin de deelstaten voorzien, goede kansen biedt om zelfvoorzienend te worden. “ Dit klopt niet. In dit land kennen we een systeem van sociale bescherming en sociale zekerheid (en –bijstand), waar je verplicht aan moet bijdragen, maar ook zorg van terug krijgt als je het nodig hebt (pensioen, ziekte, kinderbijslag ...). Impliceert deze zin dat sociale zekerheid mogelijk niet meer zou gelden voor nieuwkomers?

En wat doe je met die ‘kansen om zelfvoorzienend te worden’ als die worden ingeperkt door discriminatie op de arbeidsmarkt of als je diploma niet erkend wordt? Kortom: die hele nieuwkomersverklaring is en blijft een eenzijdige pennenvrucht. Ze gaat in tegen een cultuur van interculturele dialoog die wel effectief bijdraagt aan integratie.

Fundamentele vragen

De fundamentele angels onder dit voorontwerp zitten echter elders. Er zijn er minstens vier.

1.       Kan de regering déze extra voorwaarde wettelijk inbouwen om bepaalde verblijfsaanvragen (on)ontvankelijk te verklaren?
Er zijn nu al veel administratieve en financiële voorwaarden. Als je verblijf aanvraagt, moet je kunnen bewijzen dat je bent wie je bent, wie je wettelijke partner is, of je beschikt over middelen om in je levensonderhoud te voorzien, met welke werkgever je een arbeidsovereenkomst hebt, … Daarnaast is er de vraag of je ‘een gevaar bent voor de openbare orde of nationale veiligheid’ of ‘geen gevaar voor de volksgezondheid’ op basis van de actuele gegevens die over je bekend zijn.
De nieuwkomersverklaring is van een totaal andere orde. Het gaat over iets dat je ‘moet begrijpen en aanvaarden’ én waarvoor je je in de toekomst moet inspannen. De verklaring gaat niet over de wezenlijke reden waarvoor je een verblijfsaanvraag indient of iets wat je ‘de facto’ op dat ogenblik kan aantonen. Daarom onze vraag of ze een wettelijke basis kan zijn om een aanvraag als onontvankelijk te beoordelen? 

2.       Kan de regering déze extra voorwaarde wettelijk inbouwen voor een selecte groep verblijfsaanvragers?
                De nieuwkomersverklaring moet ondertekend worden door niet-EU onderdanen die een verblijfsaanvraag                 indienen. Maar ze wordt ook voorgelegd aan niet-EU onderdanen die in België om internationale bescherming   vragen of aan de gezinsleden die ze na erkenning laten overkomen. Worden niet verplicht: (niet-begeleide)         minderjarige vreemdelingen, ernstig zieken, en de ‘langdurig ingezetenen’ (niet-EU onderdanen die in de 28    EU-lidstaten een legaal verblijf van meer dan vijf jaar hebben en zich in België komen vestigen), buitenlandse     studenten, slachtoffers mensenhandel evenmin en de aanvragen in het kader van het associatieverdrag tussen de EEG en Turkije.
                Het gaat dus enkel over een duidelijk afgebakende groep niet-EU onderdanen. Een onderdeel     van de groep                 arbeidsmigranten, gezinsherenigers, en ook diplomaten en hun personeel.  Kan de regering aan deze      minderheid deze verplichting opleggen? Is er hier op zijn minst geen vermoeden van ongelijke behandeling?
 
3.       In welke taal wordt de verklaring voorgelegd en wat is de aanpak voor analfabeten?
                De beschikbare teksten zeggen ‘in een taal die de vreemdeling begrijpt’. Dat stelt ons niet gerust. Enkel   in het                 Nederlands, Frans en Duits? Enkel in het Engels? Het gaat tenslotte over   bijzondere begrippen. Wat met mensen die (deze letters) niet kunnen lezen? En nochtans staat in de memorie van toelichting: ‘deze verklaring is (…) in de eerste plaats een welkom aan de vreemdeling’.

4.       Kan de regering de beoordeling van de integratie-inspanning toevertrouwd worden aan de discretionaire bevoegdheid van de minister of zijn Dienst Vreemdelingenzaken?
                Dat zou op zijn minst merkwaardig zijn. Het regeerakkoord bepaalt: ‘In navolging van de audit die bij de   asielinstanties gebeurde, zal de regering ook de werking van de Dienst                Vreemdelingenzaken en Fedasil laten      doorlichten.’ Bovendien zijn de federale staatssecretaris           en de Dienst Vreemdelingenzaken geen vragende          partij om bijv. ‘De Commissie van Advies voor vreemdelingen’ te activeren in dossiers van uitzonderlijk       verblijf, de antwoorden om regularisatieaanvragen worden niet ernstig gemotiveerd en de wijze waarop      het         element ‘gevaar voor openbare orde en nationale veiligheid’ wordt geïnterpreteerd en toegepast is de             voorbije jaren niet meer onderzocht door het parlement. Waarom krijgt de DVZ niet eerst een doorlichting,       zodat het parlement lacunes in de werking kan blootleggen en kan opleggen de procedures meer transparant en gemotiveerd te maken? Nu zijn er blijkbaar te veel vragen om deze ingrijpende bevoegdheid aan de DVZ toe te vertrouwen.  

Onze fundamentele vragen gaan veel verder dan enkel de inhoud van de nieuwkomersverklaring. En ook: waarom wordt dit nu met zoveel nadruk door de agenda gezet, terwijl het niet eens wordt aangekondigd in het regeerakkoord?  Waarom krijgt dit meer prioriteit dan de andere elementen die wél in het regeerakkoord staan en waarin maar geen beweging komt? Wellicht om aan de staatssecretaris en zijn Dienst Vreemdelingenzaken een extra instrument te geven om verblijfsaanvragen meteen of na een eerste tijdelijk verblijf te kunnen weigeren. Een heel ander doel dus dan ‘de verdediging van de democratische vrije samenleving’, waar ook wij voorstanders van zijn.

Daarom, emeritus professor Vermeersch, dames en heren volksvertegenwoordigers en al wie met dit dossier bezig zijn, laat ons de volledige teksten lezen en het advies van de Raad van State afwachten, vooraleer we ze emotioneel of rationeel verdedigen. En wat ondertussen het integratieproces betreft: wij hebben het volste vertrouwen in de initiatieven van onthaal van nieuwkomers, het divers gekleurde middenveld en de samenwerking tussen alle personen en maatschappelijke instellingen die een verantwoordelijkheid kunnen opnemen.  Maar het wordt wel hoog tijd dat de deelstaten in al hun beleidsdomeinen (tewerkstelling, onderwijs, huisvesting) een tandje bijsteken om te komen tot een transversaal en interfederaal integratiebeleid dat antwoord biedt op de uitdagingen van vandaag en morgen.

Brussel, 1 april 2016

ORBIT vzw (Didier Vanderslycke, directeur)
Vluchtelingenwerk Vlaanderen vzw (Charlotte Van Dycke, woordvoerder)
Minderhedenforum vzw (Wouter Van Bellingen, directeur)
Netwerk tegen Armoede vzw (Frederic Vanhauwaert, directeur).
Contact: Didier Vanderslycke  didier@orbitvzw.be  0478/234564

Onze emoties sturen voor een groot deel onze aankoopbeslissingen. Marketingspecialisten zijn zich hiervan bewust en spelen via hun reclameboodschappen dan ook gretig in op gevoelens zoals angst, liefde, verlangen, schuld, trots, identiteit, groepsgevoel of een gevoel van exclusiviteit. Adverteerders maken ook graag gebruik van de emotionele kracht van promoties, prijsverlagingen en gratis aanbiedingen. Vooral het gebruik van “gratis” blijkt bijzonder succesvol te zijn. “Gratis”’ bezorgt consumenten namelijk een heel sterke emotionele opwinding waardoor zij het gratis product veel waardevoller inschatten en potentiële nadelen over het hoofd zien.

Consumenten beseffen dit meestal niet en om deze reden organiseert het platform “Dag Zonder Krediet” dit jaar de 12^e “Dag  Zonder Krediet” onder het campagnethema “Te mooi om waar te zijn!”. Hiermee vestigt dit platform de aandacht op alles wat zogezegd “gratis” is, maar in werkelijkheid vaak kosten, beperkende voorwaarden en/of andere nadelen met zich meebrengt. Denk maar aan aankopen aan een 0% krediet (waar toch een betalende kredietkaart achter verscholen is), aan producten die je op het internet gratis kunt bestellen (waarbij je achteraf betalende producten toegestuurd krijgt), aan spelletjes die kinderen gratis kunnen downloaden op hun tablet (maar om een hoger level te bereiken moeten zij toch betalen), aan “2 + 1 gratis” aanbiedingen (met als risico dat je meer koopt dan je echt nodig hebt),...
 
Jongvolwassenen zijn extra kwetsbaar
Het platform “Dag Zonder Krediet” besteedt dit jaar in zijn acties een bijzondere aandacht aan jongvolwassenen. Zij zijn immers bijzonder kwetsbaar door een gebrek aan levenservaring, door peer pressure en door virale marketingtechnieken die inspelen op hun identificatie- en groepsbehoeften.

De kwetsbare positie van jongvolwassenen blijkt ook uit het onderzoeksrapport “Jongvolwassenen en geld” dat net werd opgesteld door Jan Velghe in naam van de consumentenorganisaties. In het voorjaar van 2015 bevroeg hij 1500 Belgische jongvolwassenen van 18 tot 27 jaar over hun financiële vaardigheden en financieel gedrag. Ongeveer de helft van de bevraagde jongvolwassenen was nog financieel afhankelijk van thuis, de andere helft was financieel zelfstandig. Enkele opvallende conclusies uit dit onderzoek:

·         13% van de financieel zelfstandige Belgische jongvolwassenen tussen 18 en 27 signaleert financiële problemen: 19,5% van de financieel zelfstandige Brusselse jongvolwassenen, 16% van de financieel zelfstandige Waalse en 9,8% van de financieel zelfstandige Vlaamse jongvolwassenen.

·         Na vermindering van het inkomen door jobverlies, verlies van de uitkering of ziekte en onvoorziene uitgaven zijn ondoordachte aankopen de belangrijkste oorzaak van financiële problemen bij financieel zelfstandige 18 tot 27 - jarigen.

·         20.4% van de financieel zelfstandige Belgische jongvolwassenen van 18 tot 27 koopt regelmatig op krediet, 36.7% koopt spullen die hij of zij eigenlijk niet nodig heeft. Financieel zelfstandige Brusselaars (37,3%) kopen frequenter op krediet in vergelijking met financieel zelfstandige Walen (24,1%) en Vlamingen (15,1%).

·         Jongvolwassen mannen met hoogstens een diploma secundair en met een inkomen uit werk lopen een relatief groot risico op problemen door kopen op krediet. Dit risico is nog groter bij jonge vaders (18 – 27 jaar) en bij jongvolwassenen zonder diploma secundair.
 
De integrale studie “Jongvolwassenen en geld” (2015) vindt u hier.
 
De aanbevelingen van het platform “Dag Zonder Krediet”
Het platform “Dag zonder Krediet” vraagt dan ook dat de overheid de nodige maatregelen treft:

·         Het bestrijden van bedrieglijke en misleidende “gratis” aanbiedingen, reclames en verkoopspraktijken moet een speerpunt zijn in de consumentenbescherming. De minister van Consumentenzaken en de Economische Inspectie moeten de oneerlijke, misleidende en agressieve reclames en verkoopspraktijken die de verleiding “gratis” of “kosteloos” hanteren grondig in kaart brengen: welke misbruiken en gevaarlijke verleidingen zijn er en welke wettelijke verbeteringen zijn aangewezen?

·         De Economische Inspectie moet een bijzondere aandacht besteden aan de bestrijding van oneerlijke, misleidende en agressieve reclames en verkoopspraktijken die de termen “gratis” of “kosteloos” hanteren en die verspreid worden via internet, sociale media, SMS, games,...

·         Gelet op de verleidelijke effecten van gratis aanbiedingen, is het aangewezen dat reclames en verkoopspraktijken enkel de omschrijving “gratis” of “kosteloos” mogen hanteren indien de verwerving van dat product/dienst volledig kosteloos is, d.w.z. dat er geen enkele vergoeding noch kost betaald moet worden.

·         Clausules in het contract, de bestelbon en/of de algemene voorwaarden die onduidelijkheid of verwarring scheppen over de vraag of een product/dienst volledig gratis is, moeten in het voordeel van de consument geïnterpreteerd worden.

·         Reclames voor “0 % kredieten”, die in werkelijkheid enkel gratis zijn voor de eerste aankoop en waarbij de kredietopneming nadien, bij het gebruik van de bijhorende kredietopening, betalend is, moeten actief opgespoord en streng gesanctioneerd worden.

·         Er moet een verbod ingevoerd worden op het aanbieden van gratis geld in reclames voor financiële producten/diensten en in reclames voor kansspelen.

·         Elke Belgische jongere die school loopt, moet kunnen genieten van een minimaal aanbod aan financiële vorming: de huidige willekeur m.b.t. financiële educatie op school moet omgezet worden naar een resultaatgerichte aanpak. Dit aanbod start best zo vroeg mogelijk en neemt de leefwereld van het kind als uitgangspunt. Het is ook cruciaal dat kinderen zelf voldoende het belang inzien van financiële vorming en dat de kennis bij jongvolwassenen over de kost van het leven en de hoogte van het eerste loon bevorderd wordt.

·         Regionale overheden moeten gericht campagne voeren om jongvolwassenen die relatief makkelijk overgaan tot aankopen op krediet alert te maken voor de risico’s van kopen op krediet. Concreet kan men dit o.m. doen door een testinstrument te ontwikkelen en te implementeren dat scholen en CLB’s toelaat een aangepaste begeleiding te voorzien voor elke jongere met een verhoogd risico.
 
De uitgebreide aanbevelingen vindt u op www.dagzonderkrediet.be/aanbevelingen.
 
 
 
Sensibilisering via publieksacties en via sociale media
Het platform “Dag Zonder Krediet” Krediet wil dit jaar het brede publiek (met een bijzondere aandacht voor jongvolwassenen) waarschuwen tegen de (financiële) gevaren van “gratis” aanbiedingen en “0 %” kredieten. In de week van 23 november 2015 vinden in Vlaanderen en Wallonië talrijke publieksacties plaats (o.m. in scholen, aan grootwarenhuizen, op publieke plaatsen,...). In Vlaanderen worden deze acties gecoördineerd door de BudgetInZicht samenwerkingsverbanden.
Burgers worden ook via sociale media gesensibiliseerd. Zo is er een Facebookpagina van de Dag Zonder Krediet en werd dit jaar een "DZK-Thunderclap-campagne" opgezet. De campagneboodschap “Te Mooi Om Waar Te Zijn!” wordt ook via een ludiek filmpje onder de aandacht gebracht.
De grote slotactie van deze campagne, die normaal zou plaatsvinden op zaterdag 28 november 2015 in de Nieuwstraat te Brussel, werd helaas geannuleerd rekening houdend met de terreurdreiging.
Een volledig overzicht van alle activiteiten vindt u op www.dagzonderkrediet.be/acties.
 
 
De 31 leden van het platform “Dag Zonder Krediet”
Het platform “Dag zonder Krediet” Krediet is samengesteld uit volgende 31 organisaties:
·         Vlaams Centrum Schuldenlast
·         Gezinsbond
·         Netwerk Tegen Armoede
·         Cebud (Centrum voor Budgetadvies en onderzoek)
·         BudgetInZicht Noord-West-Vlaanderen
·         BudgetInZicht Centraal-West-Vlaanderen
·         BudgetInZicht Zuid-West-Vlaanderen
·         BudgetInZicht Oost Vlaanderen
·         BudgetInZicht Halle-Vilvoorde
·         BudgetInZicht Brussel
·         BudgetInZicht Oost-Brabant
·         BudgetInZicht Boom-Mechelen-Lier
·         BudgetInZicht Antwerpen
·         BudgetInZicht Kempen
·         BudgetInZicht Limburg
·         ABVV
·         ACV
·         Femma
·         Equipes Populaires
·         Steunpunt voor de Diensten Schuldbemiddeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
·         Réseau belge de lutte contre la pauvreté
·         Réseau wallon de lutte contre la pauvreté
·         Forum bruxellois de lutte contre la pauvreté
·         Fédération bruxelloise des services sociaux
·         Groupe Action Surendettement (GAS)
·         Groupement d'initiative pour la lutte contre le surendettement de Liège (GILS)
·         Centre de référence en médiation de dettes de Namur (Médénam)
·         Centre de référence du Hainaut (Créno)
·         Actions sociales du Brabant wallon
·         Réseau Financité
·         Jeunes organisés et combatifs (JOC)

Het platform Recht voor Iedereen kwam deze voormiddag samen met 80 vertegenwoordigers van middenveldorganisaties, advocaten en geëngageerde burgers. Op de meeting, die in het teken stond van de toegang tot het recht, werd een petitie gelanceerd voor de herfinanciering van het systeem van juridische bijstand, beter gekend als de pro-Deo bijstand. 
 
In de petitie vraagt het platform respect van de Belgische regering voor het recht op juridische bijstand voor iedereen, een fundamenteel recht opgenomen in artikel 23 van de Belgische Grondwet. De petitie is een reactie tegen de plannen van de regering om het systeem van juridische bijstand te “hervormen”.
 
"Om het systeem betaalbaar te houden", zo lezen we in het Justitieplan "wordt er gestreefd naar minder procedures". De regering weigert de broodnodige herfinanciering via het behoud van een gesloten enveloppe. De regering wil een dubbel remgeld invoeren, voorziet een hervorming van de vergoeding aan pro-Deo advocaten, een verstrenging van de toelatingsvoorwaarden en strengere controles.
 
Het is vandaag voor steeds meer mensen volstrekt onmogelijk om nog een advocaat te betalen, zeker nu de BTW-plicht voor advocaten werd ingevoerd. Samen met de verhoging van de griffierechten maakt dit de toegang tot het gerecht voor zeer veel mensen onmogelijk.  In het licht van alle maatregelen van de regering zou de groep die recht heeft op gratis of gedeeltelijke rechtsbijstand ernstig moeten uitgebreid worden om het grondwettelijk recht op juridische bijstand te kunnen garanderen. In plaats van een serieuze herfinanciering van het systeem, in plaats van de beloning van kwaliteitsvol werk van advocaten, in plaats van een betere bekendmaking van het belang van juridische bijstand voor iedereen, ...  wordt het systeem nu afgebouwd en verstrengd. 
 
Twee jaar geleden lanceerde het platform een gelijkaardige petitie tegen de plannen van de toenmalige regering. Ze verdwenen in de ijskast. De huidige regering komt nu met een identiek plan en blijft weigeren het systeem te herfinancieren.
 
Met de petitie wil het platform “Recht voor Iedereen” de plannen van de regering tegenhouden en een herfinanciering van het recht op juridische bijstand afdwingen.
 
U vindt de volledige tekst van de petitie op :
http://www.netwerktegenarmoede.be/petitie

De afwerking door minister Geens van de aangekondigde hervorming van het systeem van juridische bijstand zit in de eindfase. Wat er op het menu staat weten we al sinds de bekendmaking van het justitieplan. 
 
Het uitgangspunt van de regering is dat er een overconsumptie zou zijn van de juridische bijstand. "Om het systeem betaalbaar te houden", zo lezen we in het plan "wordt er gestreefd naar minder procedures". Verder voorziet het plan in het behoud van een gesloten enveloppe.  Er worden geen extra middelen voorzien. Om het gestelde doel te bereiken zal de regering de volgende maatregelen nemen : 
 
- De invoering van een remgeld. Er zou een financiële bijdrage gevraagd worden aan de rechtzoekende. Mensen die nu recht hebben op gratis bijstand zullen dus "afgeremd" worden.
 
- Via een hervorming van de nomenclatuur (dat is de lijst van de puntenvergoeding waar een pro doe advocaat recht op heeft) zal de vergoeding van de pro deo advocaten verminderen. Dit zal nefaste gevolgen hebben voor de kwaliteit van de bijstand. 
 
- De voorwaarden om recht te hebben op een pro deo advocaat zullen verstrengd worden door het afschaffen van het onweerlegbaar vermoeden van onvermogen (dat principe voorziet dat bepaalde categorieën automatisch recht hebben op gratis rechtsbijstand zoals bvb. iemand die steun krijgt van het OCMW) en door "rekening te houden met alle inkomens". Een aanvraag voor rechtsbijstand wordt dus aan strengere regels onderworpen. Er komen meer formaliteiten waardoor de groep rechthebbenden nog zal verminderen. 
 
- Er worden meer controles gepland zowel op gebruikers van de juridische bijstand als op de advocaten die hen bijstaan. De "actoren moeten geresponsabiliseerd worden" zo klinkt het. De groep van rechthebbenden zal hierdoor nog meer afgeschrikt worden net zoals de advocaten die nog bereid zijn om als pro deo advocaat te werken. 
 
Het klinkt dus nogal cynisch als de regering stelt dat het doel is om het systeem te kunnen behouden. 
 
Het is tegenwoordig voor steeds meer mensen volstrekt onmogelijk om nog een advocaat te betalen, zeker nu de BTW plicht voor advocatendiensten werd ingevoerd. Samen met de verhoging van de griffierechten is de toegang tot het gerecht voor zeer veel mensen onmogelijk geworden.  In het licht van alle maatregelen van de regering zou de groep die recht heeft op gratis of gedeeltelijke rechtsbijstand ernstig moeten uitgebreid worden om het grondwettelijk recht op juridische bijstand feitelijk te kunnen garanderen. In plaats van een serieuze herfinanciering van het systeem, in plaats van het belonen van kwaliteitsvol werk van advocaten, in plaats van het meer bekend maken van het belang van juridische bijstand voor iedereen, ...  wordt het systeem nu afgebouwd en verstrengd. 
 
Het platform "Recht voor iedereen" heeft 2 jaar geleden met succes een petitie gelanceerd tegen een gelijkaardig voorstel tot afbraak van het systeem van juridische bijstand door de toenmalige minister van justitie mevr. Turtelboom. Het huidig plan is quasi identiek aan het plan van minister Turtelboom. Als we onze krachten verenigen kunnen we ook het plan van minister Geens tegenhouden. 
 
Daarom organiseert het platform een meeting onder het motto "Toegang tot het recht" op donderdagvoormiddag 26/11. Het gedetailleerd programma vindt u hieronder. 

MEETING - TOEGANG TOT HET RECHT
 
OVER DE HERVORMING VAN DE RECHTSBIJSTAND
 
DONDERDAG 26 NOVEMBER 2015, Pianofrabriek,  Fortstraat 35, 1060 Brussel
 
9u30 - 12u30
 
Programma: 
 
9u30-9u40: Verwelkoming en voorstelling Platform ‘Recht voor Iedereen’ (Hilde Linssen, Netwerk tegen Armoede)
 
9u40 – 9u55: Probleemstelling  – (Christine Mahy, Réseau wallon de lutte contre la pauvreté)
 
9u55 – 10u15 : Analyse van de plannen van Minister Geens tot hervorming van de juridische bijstand (Lies Michielsen, PROGRESS Lawyers Network en Pierre Robert, SAD)
 
10u15- 11u00: Standpunten van verschillende actoren
 
• Association Syndicale des Magistrats 
• Netwerk tegen Armoede (Hilde Linssen)
• Gezinsbond (Erika Coene)/ La Ligue des familles (Delphine Chabbert) 
• Vluchtelingenwerk (Claudia Bonamini)/ CIRE (Damienne Martin)
            • vakbondsorganisaties (CSC en ACOD – gevraagd)
 
11u00 11u20: koffie pauze
 
11u20 – 11u50: Jean Luc Wabant, advocaat bij de balie van Lille en verantwoordelijke van de Syndicat des avocats de France (SAF) over hun verzet tegen de hervorming van de rechtsbijstand
 
11u50-12u30: Wat kunnen we doen? Debat met de zaal, mobilisatiemoment en petitie
 
12u30-13u: Drink
 
Adres: De meeting vindt plaats in Brussel. De exacte locatie zal later doorgegeven worden
 
Facebook: https://www.facebook.com/events/1665075353739626/

Binnenkort brengt minister van Justitie Geens een eerste luik van zijn Justitieplan naar het parlement. Verschillende maatregelen worden in een wet gegoten, die binnenkort ter stemming wordt voorgelegd.

Het platform Recht voor iedereen waar BAPN en Netwerk tegen Armoede actief lid van zijn, is van oordeel dat het plan Geens neerkomt op de verdere afbouw van justitie als publieke dienst, de beperking van de rol van de onafhankelijke rechter, een kwaliteitsafname van de rechtspraak en de verhoging van de drempel voor de toegang tot justitie. De maatregelen die het wetsontwerp voorziet, maken de rechtsgang moeilijker voor de burger.

Het platform vraagt een grondig debat over justitie met een toegankelijke en democratische rechterlijke macht met voldoende middelen als uitgangspunt. Wij menen dat een uitgeklede justitie de rechten van de burger niet beter zal beschermen. Integendeel. Ook de gewone burger zal de dupe zijn van het plan Geens.

Hier vindt u het advies dat BAPN schreef voor de commissie justitie.

Alle burgers moeten de kans krijgen zich te verdedigen en op te komen voor hun rechten. Dit is essentieel: het is één van de pijlers van onze democratie en een conditio sine qua non voor een rechtvaardige samenleving. Het is om deze reden dat de toegang tot justitie verankerd is in onze Grondwet en in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dit grondrecht staat zwaar onder druk en de deus ex machina zal niet komen van de pro bono prestaties van advocaten of het beter betalen van prestaties van pro deo advocaten, zoals in De Morgen respectievelijk door Walter Van Steenbrugge en Hugo Lamon bepleit wordt. Er is veel meer aan de hand dan dat …

Lees het opiniestuk op DeWereldMorgen.

Mensen in armoede hebben het heel moeilijk om hun sociaal-economische rechten op te eisen. Dat bleek al in 2004 uit onderzoek van Ides Nicaise (KU Leuven). Ruim 10 jaar laten zien we nauwelijks vooruitgang, wel integendeel. Mensen kennen hun rechten niet of onvoldoende en het ontbreekt hen aan kennis of moed om de lange mars langs de juridische instellingen aan te vatten. Daarom heeft het Netwerk tegen Armoede een juridisch project lopen, om mensen de weg te wijzen naar de rechtsbijstand die ze nodig hebben, maar ook en vooral om de structurele drempels bij justitie bloot te leggen en aan te kaarten bij het beleid.

Lees het interview met onze juriste Hilde Linssen in de Juristenkrant.

De lang verwachte uitspraak van het Grondwettelijk Hof over de btw-plicht van advocaten, nog doorgevoerd door de vorige federale regering, is er vandaag niet gekomen. Het Hof stelt een prejudiciële vraag aan het Europees Hof van Justitie of de btw-plicht het grondrecht op rechtsbijstand schendt. Europa legt in principe een btw-plicht voor advocaten op aan haar lidstaten, maar België verkreeg daarop een uitzondering (tot de vorige regering aan die uitzondering zelf een eind maakte). Door de vraag aan het Europees Hof kan de uitspraak nog enkele jaren op zich laten wachten.
 
Eind vorig jaar startten 10 organisaties*, waaronder het Netwerk tegen Armoede en het ABVV, een procedure op bij het Grondwettelijk Hof tegen de invoering van btw-plicht voor advocaten. Die doet de prijs voor rechtsbijstand in een klap met 21 % toenemen, een zoveelste drempel voor mensen met een laag inkomen om hun rechten te realiseren. Bovendien leidt de maatregel tot discriminatie. Btw-plichtigen (bedrijven, zelfstandigen), kunnen de btw zelf aftrekken. Particulieren betalen het volle pond.
 
De uitspraak leidt tot verder uitstel over de grond van de zaak, wat de 10 middenveldorganisaties betreuren. “Tegelijk opent de uitspraak ook wel perspectieven”, zegt advocaat Jan Buelens van het Progress Lawyers Network, die de procedure mee opstartte. “Het Hof had wel oren naar ons argument dat de btw-plicht de grondrechten schendt van de rechtszoekende.”
 
Bij het Europees Hof van Justitie kunnen ook middenveldorganisaties uit andere lidstaten bevraagd worden. “En dat is een kans die we ten volle gaan benutten”, zegt coördinator Frederic Vanhauwaert. “We gaan overleg plegen met andere Europese armoedeorganisaties en bekijken hoe we bredere steun kunnen vinden voor onze procedure. Mocht het Europees Hof oordelen dat btw-plicht effectief in strijd is met de grondrechten van Europese burgers, komt ze in heel de Europese Unie op de helling te staan.”
 
*Netwerk tegen Armoede, ABVV, l’ordre des barreaux francophones et germanophones, le Syndicat des avocats pour la démocratie, le Bureau d’accueil et de défense des jeunes, le Syndicat des Locataires de logements sociaux, Ligue des Droits de l’Homme, l’Association de défense des allocataires sociaux, l’Atelier des droits sociaux, le Collectif Solidarité contre l’Exclusion – Bruxelles

Fundamentele rechten, zoals recht op wonen, menselijke waardigheid, degelijke arbeidsvoorwaarden, zijn waardeloos als je ze niet kunt afdwingen. Voor een groeiend aantal mensen wordt het hoe langer hoe moeilijker om die rechten te realiseren. Voor al die mensen is de toegang tot het recht onontbeerlijk om rechten te verkrijgen.

De toegang tot het recht is een fundamenteel recht voor iedereen. Dat principe staat ingeschreven in artikel 6 van het EVRM Het wordt gegarandeerd door het recht op juridische bijstand, gefundeerd op rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten de Mens, op artikel 23 van de Grondwet en meer recent op artikel 47 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.

Voor mensen in armoede staat dit recht enorm onder druk.Er zijn ontzettend veel drempels om het waar te maken. Wantrouwen tegenover het systeem, een te complex taalgebruik, het gebrek aan kennis van de leefwereld van mensen in armoede bij tal van juridische actoren maken dat mensen in armoede heel moeilijk hun rechten kunnen vrijwaren of zich verdedigen.
Daarbovenop komen de financiële drempels. Die zijn de afgelopen jaren steeds hoger geworden: invoering van de btw-plicht voor advocaten en deurwaarders, verhoging van de rol- en griffierechten, een slinkend budget voor pro Deo, waardoor steeds minder advocaten pro deozaken willen opnemen.

Kwaliteitsvolle en betaalbare juridische bijstand voor iedereen

Op die manier wordt de toegang tot het recht die voor kwetsbare mensen al moeilijk af te dwingen is, steeds verder uitgehold en staan mensenrechten , ook in een democratie, steeds meer onder druk.
Daarom vragen wij aan de minister van Justitie of hij of zij bereid is, ondanks de vele andere grote uitdagingen binnen dit domein, om een kwaliteitsvolle en betaalbare juridische bijstand voor iedereen, in samenspraak met àlle actoren (advocatuur, magistratuur én middenveld ) bovenaan zijn of haar agenda te plaatsen en daarvoor voldoende financiële middelen wil vrij maken.

Dit standpunt verscheen in de recentste editie van de Juristenkrant. Daar vindt u nog andere prioriteiten van advocaten, organisaties en magistraten voor de volgende minister van Justitie. Meer info vindt u hier.

Als mensen hun sociale rechten niet kunnen uitoefenen, wordt sociale bescherming uitgehold. Wie toch zijn rechten juridisch wil verdedigen, ziet zich geconfronteerd met financiële en andere drempels in de toegang tot de rechtspraak. Het Netwerk tegen Armoede pleit voor een toegankelijke en kwaliteitsvolle juridische bijstand, ook voor mensen met een laag inkomen.

Lees het artikel op DeWereldMorgen.

Immokantoren, maar ook particuliere verhuurders, bezondigen zich massaal aan discriminatie op de huurmarkt. Mensen uit de verenigingen waar armen het woord nemen worden daar heel vaak mee geconfronteerd. Jammer genoeg is het doorgaans heel moeilijk om die uitsluiting zwart op wit te bewijzen. Het Netwerk tegen Armoede kon toch de hand leggen op een mail waarin de discriminatie doodleuk op papier wordt gezet. Het verhaal van Eva*, een stuitend voorbeeld van discriminatie op de huurmarkt.
 
Eva werkte als zelfstandige toen ze na een fout gelopen investering en fraude bij een leverancier geen andere optie had dan het faillissement aan te vragen. Inmiddels is Eva schuldenvrij. Haar partner liep enkele jaren geleden een veroordeling op, maar heeft zijn straf inmiddels uitgezeten. Beiden hebben een vaste job en een inkomen van ca. 2.500 euro per maand.
 
Na haar faillissement werd het huurcontract ontbonden waardoor het koppel op zoek moest naar een nieuwe huurwoning. De daaropvolgende zoektocht bleek een ware calvarietocht. Na enkele bezoeken aan immokantoren was de situatie duidelijk. Keer op keer werd haar een woning geweigerd, open en bloot, vanwege haar vroegere faillissement en de gevangenisstraf van haar vriend. Daarbij werd het koppel duidelijk gemaakt dat die informatie in de sector doorgegeven wordt en dat ze dus nergens moest hopen op een huurcontract. Dat werd hen allemaal alleen maar mondeling meegedeeld. Niets werd op papier gezet, zodat ze ook geen klacht konden indienen wegens discriminatie.
 
Na veel zoeken en zwoegen stootte Eva op een huis dat te huur stond, gewoon door de eigenaar zelf, dus niet via een immo-kantoor. Na een huisbezoek werd de woning haar mondeling toegezegd. Toen ze een uur later thuis kwam en de mondelinge overeenkomst per mail wilde bevestigen, zat het antwoord al in haar mailbox: een expliciete weigering en een verwijzing naar een vermelding van het koppel op een lijst van te mijden huurders. Voor een scan van de mail (met weglating van alle persoonlijke gegevens), zie afbeelding.
 
Wat Eva mondeling te horen kreeg, stond nu zwart op wit op papier. Drie dagen voor haar contract ten einde liep en ze op straat zou belanden, kon ze in extremis een huis huren. Eva en Jonathan proberen nu terug aan hun toekomst te werken, maar de pijnlijke zoektocht naar een woning en de manier waarop ze behandeld zijn, blijft knagen.
 
Helaas is het verhaal van Eva geen alleenstaand geval. De talrijke meldingen die wij binnenkregen (op basis van mondelinge verklaringen door immokantoren) doen ons sterk vermoeden dat er zwarte lijsten circuleren met namen van kandidaat-huurders die systematisch geweigerd worden (wegens schuldenlast, faillissement, juridisch verleden, …). Die discriminatie komt nog bovenop de hardnekkige uitsluiting van mensen van buitenlandse herkomst, wat al bleek uit eerder onderzoek. Conclusie? Discriminatie op de huurmarkt is geen uitzondering, maar jammer genoeg de regel.

Vandaag besliste de Vlaamse Regering, op initiatief van minister Lieten, de armoedetoets definitief te verankeren in het Vlaams beleid.  De armoedetoets moet ervoor zorgen dat mensen in armoede niet meer gediscrimineerd worden door nieuwe regelgeving. 

Tijdens het draaien van de armoedetoets wordt er een dialoog opgestart tussen mensen met ervaringskennis uit armoedeorganisaties en de actoren uit het wetenschappelijke veld. Het Netwerk tegen Armoede en het Vlaams Steunpunt Armoedebestrijding (VLAS) spelen hierbij een cruciale rol. Concreet wordt de input van die beide soorten ‘kennis’ bijeengebracht in een document dat bij het voorstel van beslissing wordt gevoegd, zodat de toets mee onderwerp wordt van het publieke debat.

Frederic Vanhauwaert, algemeen coördinator van het Netwerk tegen Armoede, is blij dat deze belangrijke prioriteit uit het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding helemaal afgerond is.  “Met het structureel maken van de armoedetoets gaan beleidsmakers reeds voor het nemen van de beslissing weten of hun maatregel effectief armoedebestrijdend is.”

Lees het artikel in De Morgen.

Diverse kranten berichten over het feit dat de achterstand bij terugbetaling van kredieten bijna drie miljard bedraagt in België. Meteen het signaal om in te grijpen. In een nieuw wetsvoorstel van N-VA wordt gepleit om de Centrale voor Kredieten aan Particulieren uit te breiden naar andere schulden ( energie, huishuur, telecom,...). De bedoeling is om een soort van 'superschuldencentrale' te maken dat een ideaal wapen zou zijn tegen overmatige schuldenlast. Het Netwerk tegen Armoede houdt er een andere mening op na.

Lees het opiniestuk op knack.be

Het Grondwettelijk Hof heeft vandaag de vraag afgewezen van het Netwerk tegen Armoede, ABVV en negen andere organisaties om de btw-plicht voor advocaten te schorsen. Dat betekent concreet dat de maatregel op 1 januari 2014 kan ingevoerd worden. De schorsing is afgewezen omdat er geen onherstelbare schade zou zijn. De organisaties hebben echter ook een vraag tot vernietiging ingediend. Die procedure blijft gewoon doorlopen tot er een uitspraak ten gronde is. Het Grondwettelijk Hof heeft nog geen aanwijzing gegeven hoe het over de grond van de zaak denkt. Het Netwerk tegen Armoede reageert teleurgesteld op het arrest. De invoering betekent de zoveelste drempel voor mensen met een laag inkomen om hun rechten te vrijwaren. Wij blijven wel hopen op een vernietiging. Het Grondwettelijk Hof heeft ook gesteld dat bij een vernietiging alle betaalde BTW moet terugbetaald worden.
 
De btw-plicht werd in juli van dit jaar bijna en stoemelings doorgevoerd door minister van Justitie Turtelboom. De particulier die een advocaat wil raadplegen voor een huurprobleem, een familiaal probleem, een arbeidsovereenkomst, een geschil met een aannemer, enzovoort, zal zijn factuur zien verhogen met 21% (de Europese wetgeving voorziet niet in een lager tarief ter zake)! Er is trouwens geen enkele zekerheid dat er geen BTW zal moeten betaald worden in pro deozaken.

Bovendien creëert de invoering van een BTW-verplichting een ongelijke behandeling tussen ondernemingen en particulieren. Ondernemingen die zelf BTW-plichtig zijn, kunnen de BTW eenvoudigweg aftrekken, zodat het voor hen een neutrale operatie is. Burgers hebben deze mogelijkheid niet. Een invoering van een BTW-plicht is in die zin asociaal omdat ze uitsluitend gedragen wordt door de zwakste schouders.
 
Nu is het wachten op een uitspraak ten gronde bij het Grondwettelijk Hof over onze vraag tot vernietiging van de btw-plicht. Ondertussen zal het Netwerk tegen Armoede zich ook blijven verzetten tegen de plannen van minister Turtelboom om te besparen op de rechtsbijstand voor mensen met een laag inkomen. Nadat de beperking van het pro deo-systeem (na fel protest van armoedeorganisaties, vakbonden en advocaten) werd afgevoerd, denkt men nu blijkbaar in de richting van een verhoging (verdubbeling!) van de griffierechten, opnieuw een zeer asociale maatregel die het voor veel mensen onmogelijk maakt om hun rechten nog uit te oefenen.

Lees het artikel in De Morgen.

Dinsdag kwam het Grondwettelijk Hof samen in een eerste zitting over de procedure die het Netwerk tegen Armoede samen met het ABVV en negen andere organisaties aangespannen had tegen de btw-plicht voor advocaten. De pleidooien werden gehouden, maar het Hof houdt zijn beslissing nog in beraad. Uitspraak over de schorsing valt binnen enkele weken.

De elf organisaties hebben ook de vernietiging gevraagd. Die uitspraak volgt nog later. Normaal gezien wordt de btw-plicht van 21 % voor advocaten van kracht vanaf 1 januari 2014. Dat zou de zoveelste beperking zijn van het recht op rechtsbijstand voor mensen met  een laag inkomen. Zij moeten dan immers plots 21 % extra betalen om van rechtsbijstand te kunnen genieten, als ze net boven de inkomensgrens (€928 per maand) voor gratis bijstand komen.

Die gratis bijstand wilde minister van Justitie Turtelboom eerder al inperken, maar na fel protest, onder meer van het Netwerk tegen Armoede, werd die maatregel naar de koelkast verwezen.

Bekijk de reportage op Kanaal Z.

Het Netwerk tegen Armoede stapt samen met het ABVV en acht andere organisaties* naar het Grondwettelijk Hof om de schorsing en annulatie te vragen van de invoering van de BTW voor advocaten. Toegang tot het recht is één van de grondrechten, maar ligt al langer onder vuur. Na decennialang geijverd te hebben voor een gelijke toegang tot het recht, is men de laatste jaren volop bezig om dit grondrecht stapsgewijs terug te schroeven. De btw-plicht verhoogt de factuur voor particulieren met 21 %. Niet voor ondernemingen, want die kunnen de betaalde btw gewoon aftrekken. Daarmee verwordt de rechtspraak in ons land tot regelrechte klassejustitie.
 
In 2007 voerde men de rechtsplegingsvergoedingen in waarbij de verliezende partij een som gekoppeld aan de waarde van het geschil moet betalen. Hier wordt geen uitzondering tussen vermogenden en minvermogenden gemaakt, behalve voor pro deo.
In 2011 werd de BTW-plicht ingevoerd voor deurwaarders en notarissen, zodat veel mensen met betalingsproblemen er nog extra kosten bovenop krijgen.
En begin dit jaar de geplande afbouw van het pro deo systeem. De inkomensgrenzen voor een pro deo advocaat liggen al erg laag (een alleenstaande heeft slechts recht op volledige kosteloosheid als hij maximaal 928 euro netto per maand aan inkomsten heeft). Heel wat mensen met een laag inkomen vallen op die manier al uit de boot. Bovendien wil minister van Justitie Turtelboom nog een remgeld invoeren, per procedure en per advocaat. Voorlopig zijn die plannen van de minister on hold gezet, na fel protest van armoedeverenigingen, vakbonden én advocaten. Maar een hervorming van het systeem is zeker nog niet van de baan.
Bij al deze hervormingen is op geen enkel manier rekening gehouden met de gebruikers van het systeem, vooral niet met degenen die het al moeilijk hebben. Er heerst sowieso al een groot wantrouwen bij kwetsbare mensen tegenover justitie en alles wat daar mee te maken heeft. De drempels zijn al ontzettend hoog om rechten af te dwingen of zich te verdedigen.
Bovendien heeft men nooit werk gemaakt van onze vraag om de groei naar pro deozaken grondig te onderzoeken , om de eerstelijns juridische bijstand grondig te hervormen en er genoeg middelen tegenover te zetten en om alternatieve manieren van financiering te zoeken voor het systeem.
Nu gooit men hier de invoering van de BTW-plicht van 21 % voor advocaten bovenop. Deze werd in juli van dit jaar bijna en stoemelings doorgevoerd. De particulier die een advocaat wil raadplegen voor een huurprobleem, een familiaal probleem, een arbeidsovereenkomst, een geschil met een aannemer, enzovoort, zal zijn factuur zien verhogen met 21% (de Europese wetgeving voorziet niet in een lager tarief ter zake)! Er is trouwens geen enkele zekerheid dat er geen BTW zal moeten betaald worden in pro deozaken.
Bovendien creëert de invoering van een BTW-verplichting een ongelijke behandeling tussen ondernemingen en particulieren. Ondernemingen die zelf BTW-plichtig zijn, kunnen de BTW eenvoudigweg aftrekken, zodat het voor hen een neutrale operatie is. Burgers hebben deze mogelijkheid niet. Een invoering van een BTW-plicht is in die zin asociaal omdat ze uitsluitend gedragen wordt door de zwakste schouders. Maakt de regering opnieuw de keuze om de sterkste schouders te ontzien?
 
Het Netwerk tegen Armoede kan niet aan de zijlijn blijven staan kijken als het gaat over de fundamentele aantasting van een grondrecht en daarom dienden we vandaag samen met 9 andere organisaties  een verzoekschrift in bij het Grondwettelijk Hof met de vraag tot schorsing en annulatie van de invoering van BTW-plicht voor advocaten.

Het Brussels Steunpunt Schuldbemiddeling voerde een grootschalig onderzoek naar misbruiken tegen de wet op de minnelijke invordering van 2002 bij tal van deurwaarders.
Zij kwamen tot onthutsende resultaten bij sommige deurwaarders en maakten hierover een goed gestoffeerd dossier. Vandaag verschenen daarover artikels in Le Vif/L’Express en Le Soir.
 
Het Netwerk tegen armoede stelt hetzelfde fenomeen vast aan Vlaamse kant. Op dit moment voeren we nog een grondig onderzoek in tal van dossiers die we binnenkregen. Maar de resultaten gaan dezelfde richting uit.
 
In de Wet op de minnelijke invordering van 2002 staat dat alleen de hoofdsom van de schuld, de wettelijke interesten en de eventuele schadevergoeding mogen worden ingevorderd.
Sommige deurwaarders die zich met minnelijke invorderingen bezighouden vonden dat ze niet onder deze wet vielen en vroegen exuberante extra kosten als : aanmaningskosten, portkosten, inningskosten, dossierkosten, …. Sinds 2009 is er geen twijfel meer mogelijk : de deurwaarders moeten zich ook houden aan de bovengenoemde wet. De geest van de wet is dat de schuld van de reeds kwetsbare consument onnodig zou verzwaard worden door allerlei bijkomende kosten.
 
We zien echter dat sinds 2009 heel wat schuldeisers hun algemene voorwaarden hebben aangepast en ze hebben uitgebreid met strafbedingen waarbij alle kosten voor de invordering ten laste vallen van de debiteur. Op deze manier wordt de wet mooi omzeild.
 
Grote schuldeisers ( telecombedrijven, NMBS, energiebedrijven,… ) kiezen dus graag voor deurwaarderskantoren die allerlei kosten blijven aanrekenen op kap van de debiteur.
Een aantal deurwaarders blijven dus erg hoge kosten aanrekenen.
Kleine bedragen van 25 euro lopen zo al snel op tot over de 100 euro.
Het aanrekenen van dossierkosten, inningskosten, portkosten blijft schering en inslag bij sommige grote kantoren die hun omzet met miljoenen hebben zien stijgen de afgelopen 10 jaar en voor woe het innen van schulden big business is geworden.
 
De enige manier voor de debiteur om deze praktijken aan te vechten is naar de rechtbank trekken en laat dat nu net hetgene zijn wat niemand doet voor zo’n kleine bedragen .
De deurwaarders vallen bovendien niet onder de bevoegdheid van de FOD Economie, terwijl je met klachten over incassobureaus daar wel terecht kan.
 
Wij vragen
 

• Dat de wet een plafond stelt aan de schadebedingen en strafbedingen die aan de consument ten laste kunnen worden gelegd (zie ook de petitie van De Brug en Netwerk tegen Armoede)
• Dat de deurwaarders onder de controle kunnen vallen van de FOD economie, want deontologische codes volstaan blijkbaar niet om excessen weg te werken.

 
Lees hier het artikel in Le Vif/L’Express.