Mo*Talk: Hoe dichten we de onderwijskloof

Op 4 december was collega Nele Schroyen te gast bij deBuren voor een MO*talk over onderwijsongelijkheid. Ook te gast waren de Nederlandse onderzoeksjournaliste Anja Vink en Open-VLD politica Sihame El Kaouakibi. Gespreksleider Gie Goris leidde het thema in, dat niet toevallig brandend actueel was; de PISA-resultaten (een onderzoek dat om de drie jaar peilt naar de vaardigheden van 15-jarigen) waren immers hét nieuws van de dag – en die waren opnieuw niet fraai, vooral als we kijken naar de link tussen sociaal-economische status en prestaties.

Armoedebarometer kleurt donkerrood

Alle armoedecijfers staan op rood in Vlaanderen en dat is zonder meer alarmerend, zeker wanneer deze regering het armoedeprobleem onder mat lijkt te willen schuiven. De Vlaamse armoedecijfers blijven hangen op 10,4%, en dit na zoveel jaren armoedebeleid; de kinderarmoede steeg tot 15%; het aantal leefloners blijft stijgen tot meer dan 41.000 Vlamingen; de wachtlijst voor sociale woningen blijft aangroeien tot 154.000 wachtenden; de voedselbanken breken alle records: 160.000 mensen vroegen een voedselpakket; meer dan 680.000 Vlamingen leven vandaag in armoede; de uitstroom zonder diploma stijgt opnieuw; de klachten inzake discriminatie en racisme blijven stijgen; de leefkosten (voor energie, openbaar vervoer, …) blijven stijgen;

Commissie geeft duidelijke richtlijnen voor samenwerking tussen scholen en boekenleveranciers

Na een klacht van het Netwerk tegen Armoede heeft de Commissie Zorgvuldig Bestuur duidelijke richtlijnen uitgevaardigd voor de samenwerking tussen scholen en boekenleveranciers. Die moeten er voor zorgen dat geen enkel kind het schooljaar moet starten zonder de nodige boeken en het nodige schoolmateriaal, ongeacht de financiële situatie van de ouders.

Indra, alleenstaande moeder van drie: "Schoolkosten bezorgen mij soms slapeloze nachten

“Ik lig er soms nachten wakker van, van die schoolfacturen.” Dat zegt Indra uit Erpe-Mere, werkende alleenstaande moeder van drie kinderen. “Het zijn natuurlijk niet de enige facturen die ik op mijn bord krijg, maar het zijn wel de facturen die je absoluut niet wil laten liggen. Je kinderen gaan toch voor?”

Jongeren doen voorstellen voor toegankelijker CLB

Jongeren in armoede kijken niet alleen aan tegen hoe schoolkosten. Ze ondervinden nog heel wat andere drempels. Ze voelen zich vaak slecht op school, worden sociaal geïsoleerd en zijn vaker dan gemiddeld het slachtoffer van pestgedrag. Normaal gezien zou je dan bij het CLB van je school terecht moeten kunnen. “Maar vaak botsen jongeren ook daar op een muur”, zegt Jurgen van JongGentinActie, de jongerenwerking van onze drie Gentse verenigingen waar armen het woord nemen (Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen, De Zuidpoort en Sivi).

Katja, moeder van twee: "Tweedehandsboeken staan in een verborgen hoekje op de site

Katja heeft twee kinderen. Haar oudste dochter Mandy zet nu haar eerste stappen in het middelbaar onderwijs. “Ze wil dierenverzorging doen. Voor de schoolboeken heb ik alvast een factuur gekregen van €133,80, exclusief turnkleren en overall. En welke bijkomende kosten er tijdens het schooljaar nog gaan bijkomen, daar heb ik het raden naar. Wat ik wel al weet, is dat ik vier facturen per schooljaar mag verwachten. Ik ben nu al begonnen met geld opzij zetten. Ik wil niet voor onaangename verrassingen komen te staan.”

Peter, alleenstaande papa: "Je weet waar de schoolrekening begint, maar niet waar ze eindigt."

De richting van zijn dromen was het. “En dat is ze nog altijd zegt”, zegt Peter, alleenstaande vader. Zijn zoon Brian zit nu in het derde jaar Publiciteit en etalage. Hij leert er etalages maken, decors bouwen. De jongen kan er al zijn creativiteit in kwijt. “Bryan heeft het niet altijd gemakkelijk gehad op school, maar in deze richting kan hij zich echt uitleven. Ik ben heel trots op hem.” Dat betekent echter niet dat alles vanzelf gaat nu. De schoolkosten blijven als een schaduw over de schoolcarrière van Brian hangen.

Rasha, brugfiguur: "Ouders moeten voor 1 september weten wat een schooljaar hen zal kosten

“Je houdt het niet voor mogelijk hoeveel kopbrekens de schoolfactuur gezinnen bezorgt. En niet alleen de kosten op zich, die inderdaad vaak te hoog zijn om in één keer te betalen, maar ook de onduidelijkheid over wat men wanneer moet betalen. Een school zou toch voor 1 september aan ouders moeten kunnen vertellen wat een schooljaar hen zal kosten. Dat zou al veel stress en onzekerheid wegnemen. Maar dan nog blijft de betaalbaarheid een groot probleem.”

Sofie Vercoutere, directrice Atheneum Gentbrugge: "Maximumfactuur krijgt veel steun bij ouders, met of zonder financiële problemen

Waar in de politiek de dooddoeners vaak vooraf al klaar liggen om een maximumfactuur in het secundair onderwijs af te schieten, passen ze die in het Atheneum van Gentbrugge al jaren toe. “Mijn voorganger heeft die ingevoerd”, legt directrice Sofie Vercoutere uit. “Maar ik steun ze volmondig. We hebben hier wel wat leerlingen uit gezinnen die het niet breed hebben, maar zij moeten en zullen aan alle activiteiten meedoen, binnen- en buitenschools. En wij staan er ook op dat elke leerling van bij het begin van het schooljaar over alle lesmateriaal beschikt. Dat lukt, en wij hebben maar weinig onbetaalde facturen. Net dankzij de maximumfactuur. Die daagt ons uit om creatief te zijn.”

Armoedebestrijding wordt vooral een strijd tegen mensen in armoede

Het Netwerk tegen Armoede kan niet anders dan teleurgesteld zijn over het regeerakkoord dat N-VA, Open VLD en CD&V na lange onderhandelingen afklopten. Armoedebestrijding lijkt verworden tot een strijd tegen mensen in armoede.

#elktalent: 16 september is Boekencheckdag!

Armoede-organisaties en onderwijskoepels roepen vandaag, 16 september, leerkrachten en schoolbesturen in het secundair onderwijs op om deel te nemen aan de Boekencheckdag. Ze kunnen op www.boekencheck.be melden hoeveel leerlingen in hun klas geen ...

Automatische toekenning schooltoelage is positief, maar bedrag blijft ontoereikend

Vanaf september wordt de schooltoelage, een financiële tegemoetkoming voor schoolgaande kinderen, automatisch toegekend als onderdeel van het groeipakket, de vroegere kinderbijslag. Het Netwerk tegen Armoede was al langer vragende partij voor die ...

Schooltoelage terugvorderen helpt niet tegen spijbelen

Schooltoelagen mogen niet gekoppeld worden aan aanwezigheden/spijbelen. We begrijpen heel goed dat er een heel systeem aan voorafgaat van ‚'problematische afwezigheden‚'. Maar net als de Vlaamse ombudsman geloven we niet in deze maatregel. Sch ...

Geen enkele reden om maximumfactuur in secundair onderwijs nog langer uit te stellen

De Studiekostenmonitor die de Vlaamse regering liet uitvoeren voor het secundair onderwijs slaat nagels met koppen. Gemiddeld betalen ouders in de eerste graad een factuur van €945,50, los van het vervoer. Vervoerskosten doen de schoolfactuur tot r ...

Samen tegen Onbetaalde Schoolfacturen

Op 14 maart kregen de projectmedewerkers van 'Samen tegen Onbetaalde Schoolfacturen' de kans om in dialoog te gaan over het project met de volksvertegenwoordigers in de commissie onderwijs van het Vlaams Parlement. Eerst stelden ze het project voor, ...

12 maart: Kinderen zonder wettig verblijf - Dialoogmoment met onderwijs

Niet alle kinderen krijgen dezelfde kansen op school. Enkele Brusselse ouders zonder wettig verblijf gaan hier graag over in dialoog. Hun bekommernis: ervoor zorgen dat de maatschappelijke uitsluiting waar ze dagelijks mee geconfronteerd worden, ...

Vandaag zitten leerlingen nog altijd zonder schoolboeken in de klas

Half januari zitten op heel wat scholen nog altijd leerlingen in de klas zonder schoolboeken. Reden? Hun ouders slagen er niet in om de schoolfactuur te betalen of zitten nog met schulden van voorgaande schooljaren. Een pak ouders slaagt er niet in ...

Lezen is leuk: Rugzak en leesmaatjes

De Rugzak/Leesmaatjes is een project van kinderwerking Fabota (binnen onze vereniging Buurtwerk 't Lampeke) rond leesplezier en taalstimulering en situeert zich (hoofdzakelijk) tijdens de schoolvakanties. Kinderen uit kans- en taalarme gezinnen en/of anderstalige gezinnen lopen tijdens schoolvakanties heel veel achterstand op, op het vlak van het Nederlands (zomerverlies). Dit beïnvloedt hun schoolcarrière. Het project is op te splitsen in twee onderdelen. De rugzak is er voor kinderen die in de zomermaanden naar het buitenland trekken, bijvoorbeeld om familie te bezoeken. De leesmaatjes zorgen ervoor dat kinderen ook in zomer leesplezier kunnen ervaren.

Samenwerken: leidraad voor het opzetten en onderhouden van samenwerking

Hoe zet je als vereniging waar armen het woord nemen en/of als Welzijnsschakel een samenwerking op met een externe partner, en in het bijzonder met een onderwijspartner zoals een Centrum voor Basiseducatie. Netwerk tegen Armoede en Welzijnsschakels deden de oefening met de Centra voor Basiseducatie en VOCVO. Samenwerking heeft een grote meerwaarde voor alle partners in het project. In dit dossier bestuderen we hoe we die samenwerking duurzaam en productief maken.

Het ideale CLB volgens Netwerk tegen Armoede

Op basis van recente dossiers van vier verenigingen waar armen het woord nemen en het overleg onderwijs van het Netwerk tegen Armoede ontstaan de contouren van een ideaal CLB.

De vier dossiers zijn :

• ‘Dossier CLB: Van wantrouwen naar dialoog.’ Van Recht-Op, Anwterpen (2009).
• ‘Ouder, je bent het en blijft het. Onderwijs en ouderbetrokkenheid : aanzet tot
  praktijk voor scholen, brugfiguren, CLB en gezinsbetrokken welzijnsdiensten.’ Van De
  Zuidpoort, Gent (2009).
• ‘Ouders in armoede en het CLB. Een andere kijk.’ Van Vierdewereldgroep Mensen
  voor mensen, Aalst (2014).
• ‘Kansarmoede en Onderwijs. Beleidsdossier : Sociale dienst of Cel
  Schoolmaatschappelijk werk.’ Van Vrienden van het Huizeke, Brussel (2014).

Uit de dossiers en het overleg blijkt dat ouders in armoede het CLB een centralere rol willen geven, als brug tussen leerlingen, ouders en leerkrachten/directies. Een 15-tal aandachtspunten onderstrepen dit ideaal.

Download hier het dossier van Netwerk tegen Armoede.

Leerkansen: formeel en informeel leren als hefboom in verenigingen waar armen het woord nemen en welzijnsschakels

In het voorjaar 2007 hebben verenigingen waar armen het woord nemen de samenwerking met de Centra voor Basiseducatie (CBE) bediscussieerd. Dit resulteerde in een oplijsting van de drempels die mensen in armoede ervaren om naar de CBE te stappen, maar ook drempels die het moeilijk maken om lessen te blijven volgen. In het najaar 2007 is op basis van deze lijst een dialoog aangegaan met de CBE: per drempel werd bekeken “wie” daaraan “wat” kan doen. Wat kan een vereniging waar armen het woord nemen doen? Wat kunnen de CBE doen? Maar ook wat kan de minister van Onderwijs doen?

Ouders in armoede en het CLB. Een andere kijk.

Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen uit Aalst stelde vast dat veel kwetsbare ouders moeilijk tot een positief contact kwamen met het CLB. De ouders uit de werkgroep onderwijs gingen hierrond aan de slag. Wat zijn de drempels richting CLB? Waar loopt het fout? Hoe kun je als CLB een vertrouwensband opbouwen met leerlingen en ouders? Het werd een handleiding met 40 concrete tips over hoe het ideale CLB zou kunnen werken.

Download hier het dossier.

Onderwijs en werk voor iedereen? Jongeren zien het zo

Hoe realiseer je gelijke onderwijskansen voor elke jongere en hoe zorg je dat ze ook na de schoolbanken hun toekomst kunnen waarmaken? Het is een vraag die al vaak beantwoord is, maar zelden door eerst naar de jongeren zelf te luisteren. De jongerenwerking van Recht-Op ging met dit thema aan de slag en kwam terug met concrete antwoorden. Op een druk bijgewoonde conferentie gingen de jongeren hierover in gesprek, samen met Unicef België, Uit De Marge, Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad, Réseau wallon de lutte contre la pauvreté, Vormen en Stampmedia.

Charter tussen scholen en verenigingen in Aalst voor gelijke onderwijskansen

Kansarmoede mag niet leiden tot uitsluiting van kinderen op school. Gelijke onderwijskansen vormen een noodzakelijke, maar complexe uitdaging die op veel domeinen tegelijk moet gerealiseerd worden. Daarom sloten scholen, stadsdiensten en armoedeverenigingen, waaronder Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen, in Aalst een charter. Dat moet helpen om naar elkaar toe te groeien en de wederzijdse drempels en vooroordelen weg te werken.

Dossier CLB: Van wantrouwen naar dialoog

De relatie tussen CLB en kwetsbare gezinnen gaat niet altijd over rozen. Er is vaak sprake van wederzijds onbegrip. Ouders hebben soms het gevoel niet gehoord te worden of moeilijk toegang te vinden. CLB-medewerkers zoeken naar manieren om kwetsbare gezinnen op een constructieve en productieve manier te bereiken. Recht-Op ging de uitdaging aan, ging met een aantal ouders én CLB-medewerkers rond de tafel te zitten en werkte op basis van die uiteenlopende ervaringen een dossier met aanbevelingen uit.

Ouder, je bent en je blijft het: over onderwijsdrempels voor ouders wiens kinderen elders opgroeien

Ouders bij wie de kinderen niet thuis opgroeien, hebben het bijzonder moeilijk om hun rol als ‘echte’ ouder in de samenwerking met de school van hun kinderen te verkrijgen. Wij denken aan ouders van geplaatste kinderen, maar ook aan partners die niet het hoederecht hebben en hun kinderen heel weinig zien. Er zijn veel extra drempels, zowel in de beleving van de ouders zelf, als van de leerkrachten, directeuren en andere onderwijsmensen die met deze kinderen te maken hebben. Onze Gentse vereniging De Zuidpoort ging hierover in gesprek met verschillende lokale onderwijspartners.

Netwerk tegen Armoede op stage in het Vlaams Parlement

Op 5 en 13/12/2023 waren we met een aantal beleidscollega's te gast in het Vlaams Parlement om kennis te maken met een aantal parlementsleden en de werking van het parlement. We wisselden uit over thema's die een link hebben met armoede. Armoede manifesteert zich vaak op verschillende levensdomeinen tegelijk en komt nooit alleen. Daarom is het belangrijk om ook beleidsmakers op die verschillende domeinen inzicht te geven om armoede structureel aan te pakken. Het waren twee inspirerende dagen met een aantal interessante debatten, zoals over de digitalisering van het statiegeld of de basisbereikbaarheid van het openbaar vervoer van De Lijn. We legden er ook onze 24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid voor uit ons memorandum voor de verkiezingen 2024.