Het Netwerk tegen Armoede wil strenge energie- en isolatienormen koppelen aan gerichte steun voor eigenaars met een laag inkomen en private verhuurders én een ambitieus renovatieprogramma voor sociale woningen. We gingen daarover in gesprek met het kabinet van minister voor Energie Zuhal Demir op 2/6/2022. Het werd een constructief gesprek met een delegatie vanuit onze verenigingen De RuimteVaart en De Fakkel. We deden dit gesprek in samenwerking met de Expertengroep Energie van Saamo. Het kabinet toonde veel begrip voor onze bekommernissen en gaat aan de slag met een aantal van onze aanbevelingen.

De hervormde MijnVerbouwpremie geeft tot 40% steun aan hoge inkomens en tot 50% aan lagere inkomens en SVK-verhuurders voor energiezuinige investeringen via premies. Dat de premie ook opengesteld wordt voor de private huurmarkt (dus ook voor verhuurders die niet via een sociaal verhuurkantoor verhuren, is positief. Al blijven de inspanningen nog te beperkt. Wij vrezen dat vooral de hoge inkomens van deze premies gebruik zullen maken. Voor lage inkomens blijft dit een grote drempel. Sowieso moet men 50% van de investeringen zelf op tafel leggen, maar ook de premie zelf moet voorgefinancierd worden, waardoor er grote drempels zijn om hier gebruik van te maken. Hetzelfde geldt voor private verhuurders (niet-SVK), die niet geneigd zullen zijn om een groot deel van de investering zelf te dragen. Bovendien is aan deze premie geen voorwaarde gekoppeld om woningen betaalbaar te verhuren aan mensen met een laag inkomen.

Energiesnoeier Henri van De RuimteVaart: “Wij komen bij heel wat private huurders langs, zoals Danny. Hij woont in een gebrekkig geïsoleerd huis met een slechte boiler en veel vochtproblemen. Hij kan zijn huisbaas amper overtuigen om nog maar te komen kijken. Daardoor kampt hij met torenhoge energiefacturen én een slechte gezondheid.”

Wat we wel toejuichen is de MijnVerbouwlening, een renteloze lening tot 60.000 euro die ook toegankelijk wordt voor de private huurmarkt. Verhuurders die van de lening gebruik maken, moeten de woning dan wel verhuren aan een lagere huurprijs dan de marktprijs. Dat is zonder meer een belangrijke stap in de goede richting. Wij hopen dat ministers Demir en Diependaele deze lijn doortrekken en streven naar verdere ondersteuning voor verhuurders, in ruil voor een betaalbaar aanbod voor de 170.000 gezinnen die nu wachten op een sociale woning. Verdere ondersteuning en afbakening van de doelgroep zijn voor ons prioriteiten voor de verdere uitbouw van deze renovatiesteun. Daar kunnen we nog verdere stappen in zetten en wij zullen daar voor blijven ijveren. Maar dat de Vlaamse Regering de nood aan ondersteuning erkent voor de private huurmarkt, beschouwen wij als een belangrijke doorbraak.

Voor ons mag meer steun ook gekoppeld worden aan strengere energienormen dan nu het geval is. Laat ondersteuning van de private huurmarkt gepaard gaan met hogere kwaliteit en betaalbare prijzen. De huidige vooropgestelde normen (energielabel D of E tegen 2030) mogen best ambitieuzer, zeker in het licht van de doelstelling om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Als men nu renoveert, kan men beter meteen streven naar energielabel A of B.

Ria, ervaringsdeskundige bij De Fakkel: “Voor veel eigenaars in een kwetsbare positie is zo’n renovatie een doolhof waar men zijn weg in kwijtgeraakt. Hoe vind ik de juiste aannemer? Welke werken moeten eerst gebeuren? Maar zelfs simpele dingen als, hoe vraag ik bordjes aan voor een parkeerverbod en hoe krijg ik die tot aan mijn woning zonder wagen? Het zijn allemaal vragen die moeilijk te beantwoorden zijn, en dat nog las van de financiële drempels die zeer hoog zijn.”

Binnenkort komt er een nieuwe projectoproep aan in het kader van het Noodkoopfonds. Daarvoor kunnen OCMW’s intekenen om renteloze leningen toe te kennen aan noodkopers (eigenaars met een laag inkomen en een slechte woning). Minister Demir wil lessen trekken uit de evaluatie van de vorige projectoproepen. Het toe te kennen bedrag zal verhoogd worden en er zullen ook meer middelen voorzien worden voor coaching en begeleiding. Absoluut noodzakelijk om meer lokale besturen én meer noodkopers te bereiken. Wij blijven pleiten voor een steun in plaats van een lening. Dat kan noodkopers sneller over de streep kan trekken, maar we evalueren de voorgestelde wijzigingen als een belangrijke vooruitgang.

Energiesnoeier Ihsaan van De RuimteVaart: “Wij komen in heel wat sociale woningen. Vaak zijn ze in slechte staat, zelfs woningen die nog maar enkele jaren geleden gerenoveerd zijn. Vaak zijn mensen ook niet vertrouwd met de nieuwe technologie en blijft de verwarming daardoor nodeloos aan staan, wat toch weer tot hoge energiefacturen leidt.”

Wij benadrukten ook de nood aan een ambitieus renovatieprogramma voor sociale woningen én de nood aan doorgedreven woonbegeleiding, onder meer om mensen te leren omgaan met nieuwe, energiezuinige oplossingen, zoals vloerverwarming of warmtepompen. In het najaar komt daarvoor een pilootproject waarbij wooncoaches bij sociale huurders zullen langsgaan om te luisteren naar hun behoeften en hen ondersteuning op maat te bieden. Dat is iets waar sociale huurders al langer naar vragen. Wij hopen dat dit inspirerend werkt voor de woonmaatschappijen en verder doorgetrokken wordt naar bredere woonbegeleiding op maat van de sociale huurder.

Danny (Expertengroep Saamo): “Veel mensen hebben niet het budget om energiezuinige toestellen te kopen, zelfs als je het terugverdieneffect én de kortingsbon mee in rekening brengt.”

Eindafrekeningen slaan diepe kraters in het budget van mensen met een laag inkomen. We stellen vast dat afbetalingsplannen vaak onrealistisch en onmenselijk zijn en dat leveranciers hier zeer weinig empathie en flexibiliteit tonen. De minister erkent het probleem en zal hierover in gesprek gaan met de leveranciers, op basis van een analyse en advies over de huidige situatie door regulator VREG. Zij rekent op meer welwillendheid en sluit een meer dwingende aanpak niet uit als het gesprek onvoldoende tot resultaten leidt. Wij steunen de minister volmondig in haar strijd voor een meer humane invordering van energieschulden. We hopen dat hier snel werk van wordt gemaakt.

Wij blijven ook sterk pleiten voor een minstens tijdelijk sociaal tarief voor wie gedropt wordt door de energieleverancier en bij de netbeheerder terechtkomt. Nu worden onredelijk hoge ‘ontradingstarieven’ aangerekend, waardoor mensen in een vicieuze schuldenspiraal belanden. Een tijdelijk sociaal tarief zou consumenten de tijd en de financiële ruimte geven om hun schulden aan te zuiveren. Hier kon het kabinet geen beloftes doen, al is de minister wel bereid om dit op te nemen met haar federale collega.