Bekend: De mate waarin het aanbod gekend is, ook bij mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Ga langs bij ontmoetingsplaatsen in de buurt zoals armoedeverenigingen, CAWs, overkophuizen, jeugdcentra, buurtcentra ... en vertel over het aanbod.
• Organiseer ‘opendeurdagen’ in samenwerking met armoedeverenigingen en andere organisaties die maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren bereiken.

“Ik passeer een aantal sportclubs van school naar huis, maar ik heb geen idee of ik daar terecht kan aan verminderd tarief.” Vrouw, 17 jaar, Betonne Jeugd

Betaalbaar: De mate waarin de prijs voor het aanbod (bv. inkom, materiaal, verzekering) een drempel vormt.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Communiceer open en duidelijk over alle kosten. Als leden aan het begin van het seizoen een overzicht van alle kosten krijgen, kunnen ze die beter budgetteren.
• Communiceer over kortingstarieven en de mogelijkheden tot flexibel betalen (bv. een afbetalingsplan voor het bekostigen van lidgeld of een abonnement).
• Zorg ervoor dat jongeren ook per sessie kunnen betalen.
• Zorg ervoor dat jongeren makkelijk en kosteloos een abonnement kunnen stopzetten.
• Stap in een structureel kortingssysteem (bv. de UiTPAS/A-Kaart/Paspartoe) en communiceer daar duidelijk over.
• Installeer een UiTPAS-spaarzuil of afficheer een duidelijk zichtbare QR-code gelinkt aan het systeem. Zo kunnen pashouders punten sparen voor gratis vrijetijdsactiviteiten.
• Zorg ervoor dat een drankje tijdens de activiteit inbegrepen is voor alle jongeren en/of zorg ervoor dat UiTPAS-punten ingezet kunnen worden voor een drankje tijdens of na de vrijetijdsactiviteit.
• Beperk kleding- en materiaalvoorschriften tot een minimum en zorg voor een vrij te gebruiken materiaalkast. Verwijs naar of organiseer een mogelijkheid tot uitwisseling van tweedehandsmateriaal. Wees er tegelijkertijd ook van bewust dat ook jongeren in armoede er vaak alles aan doen om erbij te horen, en daarom soms liever hun laatste geld uitgeven aan nieuwe kleding/materiaal.
• Ga (pro)actief en kordaat om met negatieve opmerkingen over kleding- en materiaal.

“Wat ik onrechtvaardig vind, is dat niet iedereen die recht heeft op verminderd tarief kan gaan zwemmen aan verminderd tarief. In bepaalde steden in Vlaanderen kan je korting krijgen via de UiTPAS, maar in andere steden is dit niet het geval. Mijn vriend heeft bijvoorbeeld geen UiTPAS, omdat hij in een deelgemeente van Gent woont, dus hij moet altijd de volle pot betalen.” Vrouw, 25 jaar, Jong Gent in Actie

Bereikbaar: De mate waarin het aanbod fysiek, ruimtelijk en in de tijd toegankelijk is.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Denk kritisch na over de bereikbaarheid van je activiteit of organisatie, ook op vlak van het openbaar vervoer en bedenk oplossingen.
• Vraag waarom jongeren afhaken voor activiteiten (trainingen/wedstrijden/jeugdwerkactiviteiten/culturele activiteiten) op verplaatsing en probeer samen een oplossing te vinden.
• Stel één verantwoordelijke aan (bv. ouder/trainer) die een carpool-systeem opzet.
• Leg bussen in voor activiteiten op verplaatsing.
• Stem activiteiten af op de meest gangbare bus/treinuren, zodat iedereen (tijdig) aanwezig kan zijn en niemand vroeg moet vertrekken om de bus/trein te halen.

“Ik woon dichtbij een industriepark. Aan mijn deur heb ik een bushalte, maar er rijden maar vier bussen op een dag. In het weekend en op feestdagen rijden er zelfs geen bussen. Dan moet ik van aan mijn deur nog 20 minuten stappen om een bus te halen naar het centrum van Gent, waardoor het moeilijk is voor mij om naar bepaalde activiteiten te gaan.” Vrouw, 25 jaar, Jong Gent in Actie

Beschikbaar: De mate waarin het aanbod voorhanden is en of er administratieve en andere drempels zijn zoals bv. online inschrijven.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Subsidieer vrijetijdsactiviteiten van laagdrempelig inclusief jeugdwerk (gericht op maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren).
• Breid het aanbod van G-sportclubs en jeugdbewegingen waar jongeren met een beperking welkom zijn uit, en investeer in toeleiding naar deze clubs via samenwerkingen met laagdrempelige ontmoetingsplaatsen.
• Zorg ervoor dat activiteiten laagdrempelig worden aangeboden via een vrije instroom, zonder dat jongeren vooraf (digitaal) moeten inschrijven.
• Stuur een bemoedigend berichtje om elke jongere (vrijblijvend) uit te nodigen voor een geplande activiteit.
• Bied activiteiten aan voor heel het gezin.
• Zorg voor een outreachende werker, die geïnteresseerde jongeren introduceert in de organisatie, en hen wegwijs maakt.

“Ik vind culturele activiteiten (o.a. theater, concert, musea) wel interessant, maar ik heb nooit iemand die met mij daar mee naartoe zou gaan.” Vrouw, 17 jaar, Betonne Jeugd

Begrijpelijk: De mate waarin informatie over het aanbod en tijdens de activiteit duidelijk gepresenteerd wordt.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Bied informatie of het sportaanbod in verschillende talen aan. Werk eventueel met foto’s of pictogrammen.
• Zorg voor aangepaste (duidelijke, laagdrempelige, meertalige) communicatie. Vermijd jargon.

“We zitten in Vlaanderen, dus blijkbaar moet alles in het Algemeen Nederlands. En dat is zo spijtig, want we laten zoveel mensen achter. En niet alleen in het Nederlands, maar in het MOEILIJK NEDERLANDS. Het kan SIMPEL. Ik kan dingen simpel uitleggen aan mijn gasten. De meest ingewikkelde dingen. Dus zorg ervoor dat informatie in alle talen beschikbaar is en dat het gemakkelijk uitgelegd wordt.” Jeugdwerker, Betonne Jeugd

Bruikbaar: De mate waarin het aanbod aan ieders behoeften voldoet, met bijzondere aandacht voor de noden en wensen van mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Zet duurzame samenwerkingen op met de juiste toeleiders (of brugfiguren) van laagdrempelige ontmoetingsplaatsen in de buurt (bv. armoedeverenigingen, CAWs, jeugdcentra, overkophuizen, buurtcentra, centra voor geestelijke gezondheidszorg).
• Geef de mogelijkheid om het aanbod vrijblijvend uit te proberen, zonder inschrijving en zonder verplichtingen (via open clubdagen of organiseer een aantal activiteiten op locatie bij een sociale partner). Op deze manier kunnen jongeren op een laagdrempelige manier ervaren of het aanbod hen ligt.
• Bevraag de verwachtingen van maatschappelijk kwetsbare jongeren.
• Vind de juiste balans: verwacht niet dat iedereen aanwezig is op elke activiteit, maar moedig wel elk lid op een vriendelijke en vrijblijvende manier aan om te komen.
• Tref maatregelen in de club zodat iedereen mee kan doen of doe een warme doorverwijzing waar nodig.
• Heb aandacht voor (religieuze en culturele) waarden en normen binnen de organisatie. Doe aanpassingen waar nodig.

“Als je geen onderdak hebt, kan je moeilijk aan andere activiteiten denken. Je bent vooral bezig met: Waar ga ik vanavond slapen? Bij wie? Hoe? Die onzekerheden zorgen ervoor dat je mentaal geen ruimte hebt om na te denken over je vrije tijd, je andere rechten.” Man, 23 jaar, PSC Open Huis

Betrouwbaar: De mate waarin mensen zich goed voelen voor, tijdens, na de activiteit. Dit heeft invloed op de mate waarin er mentale drempels (zoals angst door vooroordelen) bestaan.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Kijk kritisch naar de communicatie en marketing van de organisatie: Is die representatief voor heel de samenleving? Komen jongeren in al hun diversiteit aan bod?
• Zorg voor een duidelijk antidiscriminatiebeleid. Pak pestgedrag en discriminatie binnen de werking onmiddellijk aan.
• Zorg voor een warm welkom, en een vertrouwenspersoon die psychosociale ondersteuning kan bieden waar nodig.
• Hecht belang aan nazorg. Vraag regelmatig om feedback.

"Mijn mama had mij ingeschreven in de scouts en dat voelde echt niet leuk aan. Ik voelde mij daar niet thuis. Er waren kinderen die mij gepest hadden. Er waren kinderen die racistisch waren. Bij Centrum Kauwenberg is het leuker. Daar komen ook vrienden, mijn moeder is daar ook welkom." Man, 12 jaar, Centrum Kauwenberg

• Subsidieer laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties.
• Subsidieer vindplaatsgerichte professionals (psychologen en therapeuten) om individuele- en groepstrajecten op te starten in samenwerking met laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor maatschappelijk kwetsbare jongeren.
• Zorg dat psychologische trajecten een voldoende lange looptijd hebben. Heb aandacht voor toeleiding en nazorg van maatschappelijk kwetsbare jongeren.
• Zoek structurele oplossingen voor de lange wachttijden binnen de psychische hulpverlening.
• Bouw voldoende garanties in zodat de terugbetaling voor psychische hulp ook voldoende effectief is voor jongeren in armoede (o.a. via derdebetalersregeling).
• Investeer in opleidingen voor eerstelijnswerkers, psychologen, en psychotherapeuten voor het aanleren van de juiste basishouding en het correct omgaan met trauma’s uit generatiearmoede.

“Psychologische hulp moet laagdrempelig zijn, en voor een lange termijn. Ik heb al acht verschillende therapeuten gehad, en het is heel vermoeiend als je elke keer opnieuw je levensverhaal moet vertellen. Je moet elke keer opnieuw van nul beginnen. Als je ergens bent waar het vertrouwd is, waar je, je op je gemak voelt… en er komt een therapeut die je kent ter plaatse, dan verdwijnen ook heel wat drempels. Je moet ook niet meer bellen om een afspraak te maken enzo.” Man, 17 jaar, Betonne Jeugd

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Investeer in een duidelijk antidiscriminatie- en pestpreventiebeleid binnen élke organisatie. Zorg ervoor dat binnen dit beleid open communicatie en nultolerantie de norm is.
• Neem kruispuntdenken, diversiteit-, en armoede-sensitiviteit op als verplicht onderdeel in het leerplan van lagere en secundaire scholen. Maak ook verdoken vormen van pesten bespreekbaar.

“Ik vind dat er minstens 1 uur ‘maatschappelijke les’ moet zijn op school. Leerlingen zouden dan zelf kunnen kiezen waarover het gaat, maar topics als pesten en discriminatie zouden altijd op de agenda moeten staan. Het is van belang om ongeschoolde personen (pesters, mensen die discrimineren) direct te onderwijzen, zodat ze hun misstappen begrijpen, want soms beseffen ze niet altijd dat ze de andere heel hard kwetsen. In het aanpakken van pesten is het ook belangrijk dat de drempel om erover te praten en dit te melden verlaagd wordt.” Man, 17 jaar, Betonne Jeugd

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Er mag niet te snel gehandeld worden. In overeenstemming met de kinderrechtencoalitie (2013) is het Netwerk tegen Armoede tegen een plaatsing van een kind als eerste keuze in geval van een problematische opvoedingssituatie. De voorkeur gaat naar intensieve steun binnen het gezin, zodat het recht op een gezinsleven gevrijwaard wordt.
• Zorg voor een goede toegang tot informatie over de rechten van jongeren en ouders tijdens een hulpverleningstraject.
• Transparantie, dossier inzage, en inspraak van de jongere en de ouder(s) doorheen het proces is van uiterst belang.
• Zet in op hulpcontinuïteit en een goede samenwerking tussen alle betrokken diensten en partijen.
• Investeer in duurzame woongerichte oplossingen voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Deze kunnen tijdelijk zijn (o.a. begeleid zelfstandig wonen), of voor onbepaalde duur (o.a. begeleid wonen of housing-first).
• Zet in op begeleiding van jongeren die net meerderjarig worden (er valt heel wat ondersteuning weg wanneer zij meerderjarig worden) (Sam, 2019).
• Voorzie extra financiële ondersteuning voor jongeren die noodgedwongen alleen moeten wonen. Maak de Vlaamse huursubsidie en huurpremie toegankelijker voor jongeren en pas het automatisch toe (Sam, 2019).
• Voorzie in minstens elke centrumstad een noodopvang voor jongeren, naar het voorbeeld van het Pension Van Schoonhoven in Antwerpen (Sam, 2019).

“Soms kan je echt niet meer thuis leven. Je wil daar weg. Maar momenteel zijn er veel te lange wachtlijsten om bijvoorbeeld naar een gesloten instelling te gaan, of om begeleid zelfstandig wonen te krijgen. Je weet soms op de duur niet meer waar je naartoe moet, of waar je hulp kan vragen, want er is nergens directe hulp voor mensen die het dringend nodig hebben.” Man, 20 jaar, Jong Gent in Actie

Tip! Bekijk de aanbevelingenvan het Netwerk tegen Armoede in het dossier: ‘Jongeren in kwetsbare situaties: Een moeizame transitie naar de arbeidsmarkt’.

Adviezen Netwerk tegen Armoede

• Zorg ervoor dat initiatieven die preventief inzetten op vroegtijdig schoolverlaten (o.a. via brugfiguren/schoolpoortwerkingen) structureel verankerd worden. Breid het werkingsgebied uit; er is ook nood aan brugfiguren in het buitengewoon onderwijs.
• Sensibiliseer leerkrachten en CLB-medewerkers om niet te snel door te verwijzen naar Buitengewoon Onderwijs. Maatschappelijk kwetsbare jongeren worden op basis van gedragsuitingen door onmacht (bv. discriminatie, er niet bijhoren, gepest worden, de taal niet volledig machtig zijn) soms verkeerdelijk ingeschat.
• Investeer in tweedekansonderwijs en werk een transparant kader uit voor de erkenning van elders verworven competenties.
• Zet versterkt in op integrale en vindplaatsgerichte trajectbegeleiding op maat. Verlaag in dit opzicht de caseload van VDAB-bemiddelaars en zet in op sociale trajectbegeleiders die vindplaatsgericht te werk gaan.
• Zorg ervoor dat jongeren inspraak krijgen in hun eigen traject, zodat dit voldoende wordt afgestemd op de wensen, talenten, en noden van de jongere zelf.
• Eerlijk verloning is essentieel in de strijd tegen armoede. Voorzie een eerlijke vergoeding voor stages en verhoog de minimumlonen tot boven de armoedegrens.
• Creëer meer jobzekerheid. Pak het probleem van aaneenschakelende interimcontracten aan.
• Zorg voor een transparant systeem van (progressieve) werkhervatting, waarbij mensen beschermd worden tegen inkomensvallen.
• Zorg ervoor dat ook in de sociale economie ruimte is voor doorgroeimogelijkheden en een duurzaam loopbaanperspectief.
• Sensibiliseer en ondersteun werkgevers voor het creëren van een armoedesensitief werkklimaat. Pak discriminatie op de arbeidsmarkt aan (o.a. via praktijktesten).
• Breid de wettelijk verankerde rechten van jongeren zonder wettig verblijf uit. Maak werkvergunningen mogelijk voor jongeren zonder wettig verblijf. Geef jongeren zonder wettig verblijf ook de mogelijkheid om opleidingen te volgen (bv. opleidingen voor knelpuntberoepen).

“Ik heb mijn best gedaan om Nederlands te leren, om alles zelf te doen, zo goed mogelijk een oplossing vinden voor mijn leven, zonder de steun van de overheid enzo… Ik ben eigenlijk volledig geïntegreerd. Maar ik heb geen rechten, ik mag niet werken omdat ik geen papieren heb. Om te overleven moet ik voortdurend op zoek gaan naar andere oplossingen… Daarom ben ik bij PSC Open Huis terecht gekomen.” Man, 23 jaar, PSC Open Huis