Op vraag van 8 middenveldorganisaties fluit het Grondwettelijk Hof de Vlaamse Regering terug. De Vlaamse Regering nam in de zomer van 2021 een reeks maatregelen die het recht op wonen voor veel mensen in armoede ondermijnen. Deze maatregelen hebben een negatieve impact op de woonsituatie van zowel de huidige sociale huurders als kandidaat-huurders. Dat is onaanvaardbaar voor een organisatie zoals het Netwerk tegen Armoede die net deze mensen als haar kerndoelgroep vertegenwoordigt en opkomt voor de mensenrechten. Zoals het recht op wonen, voor zij die het minst gehoord worden in de samenleving, zoals mensen in armoede. Na een lange weg van dialoog, die we nog steeds bewandelen, startten we deze juridische procedure op om het recht op wonen voor iedereen te garanderen.

Het Netwerk tegen Armoede en zeven andere middenveldorganisaties zijn dan ook verheugd met de uitspraak van het Grondwettelijk Hof die maar liefst drie bepalingen van het woonbeleid vernietigt. Er moet een halt toegeroepen worden aan de steeds toenemende voorwaardelijkheid in de sociale huur en een versnelde uitbreiding van het sociaal huurbestand is noodzakelijk.

Het Netwerk tegen Armoede pleitte al langer om het plafond van 15% sociale huurwoningen per gemeente af te schaffen. De combinatie van deze maximale grens inzake sociale huurwoningen en de lange wachtlijst zorgde ervoor dat kandidaat-huurders nog langer moesten wachten. We roepen lokale besturen op hun verantwoordelijkheid te nemen en het Bindend Sociaal Objectief te zien als minimale doelstelling en zo te investeren in hun sociaal woonaanbod.

Deze regel sloot zeer kwetsbare huurders minstens 6 jaar uit van de sociale huurmarkt (eigenlijke straftijd en nieuwe wachttijd bij herinschrijving). We zijn dus tevreden dat deze sociale huurders niet dubbel worden gestraft voor overlast of verwaarlozing. Vaak gaat het om mensen die tijdelijk niet over adequate woonvaardigheden beschikken, bijvoorbeeld omwille van geestelijke gezondheidsproblemen. We pleiten vanuit het Netwerk tegen Armoede om in te zetten op begeleidingstrajecten en deze mensen naar een aangepaste woonsituatie te begeleiden.

Tot slot vernietigt het Hof een aantal bepalingen die betrekking hebben op de gegevensverwerking, omdat geen advies is gevraagd aan de bevoegde toezichthoudende autoriteit.

De verstrengde taalkennisvoorwaarde en verplichte inschrijving bij de VDAB blijven bestaan, maar ook daar spreekt het Grondwettelijk Hof over een afname van het beschermingsniveau.

Een steeds groeiend aandeel private huurders komt in de betaalproblemen en kampt met slechte woningkwaliteit op de private huurmarkt. Op dit moment staan nog meer dan 180.000 mensen op een wachtlijst. Dat Terwijl een dak boven je hoofd een belangrijke buffer kan zijn tegen armoede en sociale huisvesting een cruciaal instrument is om het recht op wonen te garanderen voor mensen met woonbehoefte. Een degelijk dak boven je hoofd biedt rust en maakt het ook mogelijk om op andere levensdomeinen stappen vooruit te zetten, bijvoorbeeld bij het aanpakken van financiële problemen, het zoeken naar een job en het opbouwen van een sociaal netwerk.

“Dankzij de sociale woning heb ik rust gevonden. Ook in mijn hoofd. Telkens er iets opgelost is, is er een stukje ruimte in je hoofd om iets anders aan te pakken.” – alleenstaande ouder

Het is ongezien dat het Grondwettelijk Hof maar liefst drie bepalingen van het woonbeleid vernietigt. Dit is een overwinning voor het recht op wonen! De Vlaamse regering krijgt op die manier lik op stuk en wordt teruggefloten voor hun woonbeleid dat steeds meer koos voor een aanpak van uitsluiting door het steeds voorwaardelijker maken van grondrechten. De uitspraak van deze procedure zal ongetwijfeld ook impact hebben op toekomstige decreten in andere beleidsdomeinen die dezelfde weg willen opgaan.