Jaarboek Armoede en sociale uitsluiting 2020

De 29ste editie van het Jaarboek onderzoekt wat digitalisering betekent voor armoede en armoedebestrijding. De samenleving digitaliseert in sneltempo en dat brengt heel wat kansen en uitdagingen mee op diverse levensdomeinen. We krijgen inzicht in de belangrijke rol van sociale ondersteuningsnetwerken voor digitale inclusie en in de digitalisering van het sociaal werk.

Impact van coronacrisis op mensen in armoede

De coronacrisis heeft een zware impact op de financiële situatie en welzijn van mensen in armoede. Van bij het begin van de crisis gaan wij actief op zoek naar ervaringen van mensen binnen onze verenigingen waar armen het woord nemen. Ook andere armoedeorganisaties doen dat. Die bundeling van signalen wordt systematisch opgevolgd en geactualiseerd.

Wat met kosten voor (geannuleerde) buitenschoolse activiteiten?

Veel buitenschoolse activiteiten, ook duurdere meerdaagse uitstappen, worden nu geannuleerd. Vaak is daarvoor al betaald of komt dit op de schoolfactuur terecht. Hoe moet je daarmee omgaan als ouder? Welke kosten moet je al of niet betalen en voor welke heb je recht op terugbetaling.

Netwerk tegen Armoede zocht het samen met de andere partners binnen Stos uit.

Hier vindt u een overzicht.

Spots op gelijke onderwijskansen

De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) boog zich, op vraag van de vorige minister van Onderwijs (Hilde Crevits) over de vraag: hoe komen we tot een krachtig beleid voor gelijke onderwijskansen (GOK-beleid)? Het GOK-decreet bestaat al bijna 20 jaar, maar toch blijft de ongelijkheidskloof in ons onderwijs groot. Wat is er nodig om hier de langverwachte en broodnodige stappen vooruit te zetten?

Verlaag plafond voor maximumfactuur in gezondheidszorg

Netwerk tegen Armoede pleit samen met Kom op tegen Kanker en de partners van Decenniumdoelen voor een verlaagd remgeldplafond voor de sociale maximumfactuur van 477 naar 250 euro. Die maatregel maakt de gezondheidszorg financieel toegankelijker voor meer dan 200.000 personen die het nu moeilijk hebben om hun zorg te betalen. De initiatiefnemers roepen de volgende regering op om werk te maken van een betere financiële bescherming voor die kwetsbare groepen.

Woonzaak voor het recht op wonen van elke Vlaming

Naast inkomen wordt wonen steevast genoemd als grootste bekommernis voor mensen in armoede. Het is voor hen een van de thema’s waar ze zich het meest zorgen over maken. Voor het Netwerk tegen Armoede is het recht op wonen dus prioritair. Omdat de Vlaamse overheid nalaat om een volwaardig woonbeleid te voeren, start het Netwerk tegen Armoede samen met het Vlaams Huurdersplatform, Samenlevingsopbouw, Welzijnszorg en Feantsa de Woonzaak op.

Maak je sterk tegen armoede op school

Een grote groep leerlingen uit gezinnen met laag inkomen ziet zijn onderwijskansen beperkt door financiële tekorten. Hun ouders hebben moeite om de schoolfactuur te betalen. Zelf voelen ze zich vaak uitgesloten: omdat ze niet de richting kunnen volgen waar hun talent en passie ligt, omdat ze soms moeten afhaken voor schooluitstappen of omdat ze het schooljaar moeten starten zonder het nodige lesmateriaal. De financiële en sociale drempels duiken voortdurend op in de klas en dat is onaanvaardbaar. Daarom werkten mensen in armoede zelf een handleiding uit over hoe een school de kosten binnen de perken kan houden én hoe je als directie en leerkrachtenteam op een open en respectvolle manier met kwetsbare gezinnen kunt communiceren.

Klimaatbeleid kan niet zonder sociaal beleid

Klimaatbeleid zal sociaal zijn of zal niet zijn. Dat blijkt uit het 10de Tweejaarlijks Verslag van het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting. Het verslag focuste deze keer op de sociale impact van het klimaatbeleid. Een terechte zorg, want terwijl mensen met een laag inkomen (vaak noodgedwongen) een kleine econlogische voetafdruk laten optekenen, dreigen ze wel de rekening te krijgen van een klimaatbeleid zonder sociale component. Denk maar aan de lage emissiezones of de koolstoftaks waar meer en meer over gesproken wordt. Mensen in armoede worden veel harder getroffen door dergelijke maatregelen, terwijl zij lang niet de grootste broeikasgasuitstoters zijn. Nochtans is een sociaal klimaatbeleid perfect mogelijk.

1 op 5 Belgen maakt zich financiële zorgen over zorg

Deze week is Dokters van de Wereld met de steun van het Netwerk tegen Armoede van start gegaan met een campagne die de aandacht vestigt op de groeiende zorgkloof en zorguitstel in ons land. De campagne wijst op de pijnpunten op het vlak van zorguitstel en ongelijkheden en formuleert 6 urgente kernaanbevelingen naar de toekomstige federale regering.

Inspiratie voor hulpverleners op www.samenwijzer.be

De samenleving slaagt er niet in om de rechten van alle mensen te verzekeren en de meest kwetsbare groepen dragen hiervan de grootste gevolgen. Ook (toekomstige) hulpverleners botsen op deze grondrechten die niet gewaarborgd zijn. Met een oprechte basishouding kan je toch het verschil maken.

Armoede en vervoer

Mobiliteit speelt een belangrijke rol in de sociale uitsluiting van mensen in armoede in Vlaanderen

Hoe doe je aan vrijetijdsparticipatie samen met mensen in armoede?

De lokale verkiezingen zijn achter de rug. Nieuwe (cultuur)beleidsnota's moeten worden geschreven, lokale netwerken evalueren de voorbije bestuursperiode en schrijven een nieuwe afsprakennota. Het beleid en de uitrol van de Uitpas wordt herbekeken en krijgt opnieuw vorm. Wie mensen in armoede mee wil laten nadenken, moet hun eigen ervaring laten spreken: hoe kan ik vanuit die eigen ervaring constructief meepraten en mee nadenken?

Overbruggen richting kwetsbare gezinnen

Vandaag stelde Buurtwerk 't Lampeke de documentaire en het rapport van het project 'Overbruggen' voor, een onderzoek naar de rol van brugfiguren en brugorganisaties om bruggen te slaan naar de buitenwereld.

Samenwerken: leidraad voor het opzetten en onderhouden van samenwerking

Hoe zet je als vereniging waar armen het woord nemen en/of als Welzijnsschakel een samenwerking op met een externe partner, en in het bijzonder met een onderwijspartner zoals een Centrum voor Basiseducatie. Netwerk tegen Armoede en Welzijnsschakels deden de oefening met de Centra voor Basiseducatie en VOCVO. Samenwerking heeft een grote meerwaarde voor alle partners in het project. In dit dossier bestuderen we hoe we die samenwerking duurzaam en productief maken.

Het ideale CLB volgens Netwerk tegen Armoede

Op basis van recente dossiers van vier verenigingen waar armen het woord nemen en het overleg onderwijs van het Netwerk tegen Armoede ontstaan de contouren van een ideaal CLB.

De vier dossiers zijn :

• ‘Dossier CLB: Van wantrouwen naar dialoog.’ Van Recht-Op, Anwterpen (2009).
• ‘Ouder, je bent het en blijft het. Onderwijs en ouderbetrokkenheid : aanzet tot
  praktijk voor scholen, brugfiguren, CLB en gezinsbetrokken welzijnsdiensten.’ Van De
  Zuidpoort, Gent (2009).
• ‘Ouders in armoede en het CLB. Een andere kijk.’ Van Vierdewereldgroep Mensen
  voor mensen, Aalst (2014).
• ‘Kansarmoede en Onderwijs. Beleidsdossier : Sociale dienst of Cel
  Schoolmaatschappelijk werk.’ Van Vrienden van het Huizeke, Brussel (2014).

Uit de dossiers en het overleg blijkt dat ouders in armoede het CLB een centralere rol willen geven, als brug tussen leerlingen, ouders en leerkrachten/directies. Een 15-tal aandachtspunten onderstrepen dit ideaal.

Download hier het dossier van Netwerk tegen Armoede.

Leerkansen: formeel en informeel leren als hefboom in verenigingen waar armen het woord nemen en welzijnsschakels

In het voorjaar 2007 hebben verenigingen waar armen het woord nemen de samenwerking met de Centra voor Basiseducatie (CBE) bediscussieerd. Dit resulteerde in een oplijsting van de drempels die mensen in armoede ervaren om naar de CBE te stappen, maar ook drempels die het moeilijk maken om lessen te blijven volgen. In het najaar 2007 is op basis van deze lijst een dialoog aangegaan met de CBE: per drempel werd bekeken “wie” daaraan “wat” kan doen. Wat kan een vereniging waar armen het woord nemen doen? Wat kunnen de CBE doen? Maar ook wat kan de minister van Onderwijs doen?

Ouders in armoede en het CLB. Een andere kijk.

Vierdewereldgroep Mensen voor Mensen uit Aalst stelde vast dat veel kwetsbare ouders moeilijk tot een positief contact kwamen met het CLB. De ouders uit de werkgroep onderwijs gingen hierrond aan de slag. Wat zijn de drempels richting CLB? Waar loopt het fout? Hoe kun je als CLB een vertrouwensband opbouwen met leerlingen en ouders? Het werd een handleiding met 40 concrete tips over hoe het ideale CLB zou kunnen werken.

Download hier het dossier.

Over armoede en geestelijke gezondheidszorg: Oog voor elkaar, ook met elkaar

Een aanzienlijk aantal mensen in ons land wordt vroeg of laat geconfronteerd met psychische problemen. Voor mensen in armoede stelt de uitdaging zich nog scherper. Zij kampen vaker dan gemiddeld met geestelijke gezondheidsproblemen en botsen tegelijk op moeilijk te overwinnen drempels om de gepaste zorg te vinden. Dat zijn financiële drempels, maar even goed drempels op vlak van bereikbaarheid en toegankelijkheid. Cera, de Vlaamse overheid en Netwerk tegen Armoede sloegen de handen in elkaar en gingen in vier pilootprojecten na hoe geestelijke gezondheidszorg toegankelijk kan gemaakt worden voor mensen met een laag inkomen.

Onderwijs en werk voor iedereen? Jongeren zien het zo

Hoe realiseer je gelijke onderwijskansen voor elke jongere en hoe zorg je dat ze ook na de schoolbanken hun toekomst kunnen waarmaken? Het is een vraag die al vaak beantwoord is, maar zelden door eerst naar de jongeren zelf te luisteren. De jongerenwerking van Recht-Op ging met dit thema aan de slag en kwam terug met concrete antwoorden. Op een druk bijgewoonde conferentie gingen de jongeren hierover in gesprek, samen met Unicef België, Uit De Marge, Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad, Réseau wallon de lutte contre la pauvreté, Vormen en Stampmedia.

Dossier CLB: Van wantrouwen naar dialoog

De relatie tussen CLB en kwetsbare gezinnen gaat niet altijd over rozen. Er is vaak sprake van wederzijds onbegrip. Ouders hebben soms het gevoel niet gehoord te worden of moeilijk toegang te vinden. CLB-medewerkers zoeken naar manieren om kwetsbare gezinnen op een constructieve en productieve manier te bereiken. Recht-Op ging de uitdaging aan, ging met een aantal ouders én CLB-medewerkers rond de tafel te zitten en werkte op basis van die uiteenlopende ervaringen een dossier met aanbevelingen uit.

Ouder, je bent en je blijft het: over onderwijsdrempels voor ouders wiens kinderen elders opgroeien

Ouders bij wie de kinderen niet thuis opgroeien, hebben het bijzonder moeilijk om hun rol als ‘echte’ ouder in de samenwerking met de school van hun kinderen te verkrijgen. Wij denken aan ouders van geplaatste kinderen, maar ook aan partners die niet het hoederecht hebben en hun kinderen heel weinig zien. Er zijn veel extra drempels, zowel in de beleving van de ouders zelf, als van de leerkrachten, directeuren en andere onderwijsmensen die met deze kinderen te maken hebben. Onze Gentse vereniging De Zuidpoort ging hierover in gesprek met verschillende lokale onderwijspartners.