De Vlaamse Armoedetoets als instrument in de strijd tegen armoede

Met deze nota willen we beleidsmakers helpen om een armoedetoets op een haalbare manier toe te passen. De armoedetoets is een instrument om effectief beleid te maken voor en door mensen in armoede.

Dossier: Een brug tussen onderwijs en welzijn voor gezinnen in armoede

Brugfiguren hebben verschillende profielen, maar wel één gemene deler. Het zijn sociale professionals die in de context van de school extra inspanningen doen om noden van ouders en kwetsbare gezinnen te capteren. Met dit dossier werpen we een licht op hun specifieke rol in de schoolcontext, hun signaalfunctie naar beleidsmakers en hun enorme meerwaarde in het doorbreken van (generatie)armoede.**

Dossier Werkloosheid: Werkzoekenden in armoede aan het woord

Het versterkte activeringsbeleid naar werk in Vlaanderen en de hervorming van werkloosheidsuitkeringen op de federale onderhandelingstafel geven aanleiding tot maatschappelijke en politieke debatten over werk en werkloosheid. De stem van mensen in armoede op zoek naar werk ontbreekt vaak in de debatten en de verschillende maatregelen. In samenwerking met verschillende lokale armoedeverenigingen brengt het Netwerk tegen Armoede advies over de zoektocht naar werk vanuit de ervaringsdeskundigheid van mensen in armoede. Werk kan een hefboom zijn uit armoede, maar dat is niet automatisch het geval. Werken betekent niet voor iedereen een duurzame job met goede verloning. Vanuit de verschillende drempels die mensen in armoede ervaren, formuleren ze 4 centrale aanbevelingen om van werk een hefboom uit armoede te maken.

Naar een volwaardige arbeidsdeelname van vrouwen met een migratieachtergrond

De werkzaamheidsgraad van vrouwen die buiten de EU geboren zijn, behoort tot de allerlaagste van Europa. De Vlaamse Regering ziet in o.a. vrouwen met een migratieachtergrond, zowel werkzoekend als niet-beroepsactief, een potentiële arbeidsreserve. LEVL, Furia, Netwerk tegen Armoede, ella vzw en Femma lieten deze vrouwen zelf aan het woord en brengen enkele hefbomen voor een volwaardige arbeidsdeelname in kaart.

Advies Netwerk tegen Armoede over het wetsvoorstel derdebetalersregeling

Het Netwerk tegen Armoede adviseert positief over het nieuwe wetsvoorstel dat de derdebetalersregeling verplicht wil maken voor alle soorten van zorg door alle zorgverstrekkers en voor iedereen. Ziek maakt arm en arm maakt ziek. Mensen in armoede stellen vaak gezondheidszorg uit omwille van financiële redenen. De ongelijkheid in toegang tot gezondheidszorg neemt elk jaar toe. Sinds 2022 is de derdebetalersregeling verplicht bij huisartsen voor patiënten die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming (VT). Het Netwerk tegen Armoede merkt dat mensen daardoor minder vaak zorg uitstellen. Meer en meer huisartsen passen de derdebetalersregeling ook universeel toe voor alle patiënten. Daar wint iedereen bij op het vlak van administratieve vereenvoudiging en een lagere drempel tot zorg.

Mensen in armoede aan het woord over de UiTPAS

Het Netwerk tegen Armoede maakte een dossier over de UiTPAS naar aanleiding van de officiële evaluatie van de UiTPAS in 2024. De UiTPAS met kansentarief is ontstaan vanuit een sterke samenwerking met het Netwerk tegen Armoede. De doelstelling van de UiTPAS met kansentarief is: het reguliere, georganiseerde vrijetijdsaanbod betaalbaar en toegankelijk maken voor mensen met een beperkt budget. Tijdens de evaluatie van het bereiken van deze doelstelling, is het essentieel om ervaringskennis van mensen in armoede en toeleiders mee te nemen. Foto: © Gert Cools

Gratis schoolmaaltijden zijn onvoldoende hefboom in strijd tegen armoede

Onderwijs kan een belangrijke hefboom zijn om de armoedecirkel te doorbreken. Schoolteams kunnen namelijk echt het verschil maken voor gezinnen in armoede. Leerkrachten en schooladministraties vangen enorm veel signalen op, bijvoorbeeld onbetaalde schoolfacturen, steeds dezelfde leerlingen die niet mee op uitstap gaan of zonder boeken in de klas zitten en huiswerk dat niet gemaakt wordt. Een van de vele signalen die schoolteams opvangen zijn ongezonde lunchboxen op school. Het Netwerk tegen Armoede is van oordeel dat het belangrijk is na te gaan wat er achter de signalen zit. Er gaat namelijk al heel veel aan vooraf vooraleer een ouder de schoolrekening niet betaalt of zijn/haar kind met ongezonde voeding naar school laat gaan. De mogelijkheid tot maaltijden op school biedt een belangrijke kans binnen het algemeen welzijnsbeleid. De positieve effecten voor gezinnen mogen niet onderschat worden, maar de randvoorwaarden ook niet. Maaltijden op school mogen echter niet herleid worden tot armoedebeleid. Daarvoor zijn er structurele maatregelen nodig die gezinnen in staat stellen de armoedecirkel te doorbreken. De 24 speerpunten uit ons memorandum bieden hiertoe een goede start.

één stem voor gelijke kansen

De politieke verkiezingen van 9 juni 2024 beloven een cruciaal moment te worden voor gelijke kansen in Vlaanderen. Daarom sloegen RoSa vzw, Vrouwenraad, çavaria, Kif Kif, GRIP vzw, het Netwerk tegen Armoede en Ella vzw de handen in elkaar. In aanloop naar de verkiezingen zullen de organisaties, elk vanuit onze eigen expertise, de partijprogramma’s van de zeven grootste Vlaamse partijen grondig analyseren. Op basis hiervan schrijven ze vijf thematische gelijkekansendossiers, waarin ze uiteenzetten hoe de thema’s gender, LGBTI+, racisme, handicap en armoede aan bod komen in de verschillende partijprogramma’s. Ze lichten uit welke knelpunten de partijen naar voren schuiven, hoe ze beogen werk te maken van gelijke kansen op deze gebieden en welke hiaten eventueel opvallen.

Lancering campagne Onderwijs is geen luxe, het is een basisrecht!

“Onderwijs is geen luxe, het is een basisrecht!” Dat is de centrale boodschap van de campagne van het Netwerk tegen Armoede en de 61 lokale verenigingen voor de Vlaamse verkiezingen van 9 juni. Onderwijs kan een hefboom uit armoede zijn, maar is dat momenteel niet. Voor 1 op 8 kinderen in Vlaanderen die opgroeien in armoede, biedt ons onderwijs niet de kans tot maximale zelfontplooiing.

Minister Lalieux in gesprek met armoedenetwerken over Europees voorzitterschap België in 2024

Op 24/1/2024 ging federaal minister Karine Lalieux in gesprek met mensen in kwetsbare positie uit de Belgische armoedenetwerken in kader van Europees voorzitterschap van België in het voorjaar 2024. Het was een verhelderend gesprek met getuigenissen van De Knoop over het thema inkomen, A'kzie en Betonne Jeugd over het thema dak- en thuisloosheid en van Maxim van De Vrolijke Kring over zijn deelname aan de PEP-meeting in Madrid in november 2023.

Een eerste reactie op het centraal inschrijvingsregister en actualisatie sociale huur vanuit het Netwerk tegen Armoede

Het woondecreet introduceert een centraal inschrijvingsregister, waarmee (potentiële) kandidaat-huurders vanaf 2 januari 2024 zelf hun inschrijving voor een sociale woning online kunnen starten. Het centraal inschrijvingsregister luidt een digitale revolutie in met het inschrijven van kandidaat-huurders, maar we mogen niet vergeten dat niet iedereen meesurft op een digitale golf. Bestaande kandidaat-huurders dienen hun dossier in dit digitale register te bevestigen. Deze verandering vereist aangepaste procedures bij woonmaatschappijen en hun partners.

Jaarboek Armoede 2023: Armoede bestrijden vraagt om meerlagig bestuur

Op 11/12/2023 heeft de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding het Jaarboek Armoede en Ongelijkheid 2023 voorgesteld tijdens een colloquium. Armoedebestrijding vergt een aanpak over verschillende beleidsdomeinen heen. België kent daarbij een ingewikkelde staatsstructuur waar bevoegdheden verspreid zijn over verschillende niveaus. Bovendien is een veelheid aan actoren betrokken wat we een ‘meerlagig bestuur’ noemen. Lokale besturen zijn een cruciale partner, maar niet alles mag worden afgeschoven op het lokale niveau. Decentralisering kan ook gevaren inhouden. Het Netwerk tegen Armoede schreef een hoofdstuk met cases van hoe deze verschillende beleidsniveaus op elkaar inspelen en welke (positieve, maar ook negatieve) gevolgen dat heeft voor mensen in armoede.

Arm Vlaanderen 10 jaar later in PANO

Op 6/12/2023 zond het programma PANO op VRT 1 een heel sterke reportage 'Arm Vlaanderen 10 jaar later uit'. De reportage geeft een gezicht aan armoede en toont heel goed dat worstelen met armoede een werk van lange adem is en immense volharding vraagt van de mensen. Maar het toont ook hoe een globale aanpak op verschillende levensdomeinen nodig is om armoede structureel te bestrijden. We mogen mensen in een kwetsbare positie niet in de steek laten. Armoedebeleid vraagt een langetermijnvisie en samenwerking van overheid, beleidsmakers, middenveld, media ... samen met en in dialoog met de mensen zelf. De avond van de uitzending en de volgende morgen kwamen verschillende experts aan het woord die het opnemen van de structurele strijd tegen armoede.

Dossier sociale kloof in Vlaanderen

De krant De Morgen publiceerde in de eerste week van december 2023 een dossier over de sociale kloof in Vlaanderen. Dagelijks verschenen artikels en interviews met (armoede-)experts en mensen in een kwetsbare positie. Het dossier belicht verschillende levensdomeinen waar de sociale kloof zich manifesteert, zoals wonen, werk, inkomen, onderwijs, erfenis ... Ook het Netwerk tegen Armoede werkte mee aan het dossier door interviews te geven en kennis uit te wisselen. Hoe groot is de ongelijkheid in Vlaanderen? Waarom wordt de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter? Conclusie: we weten exact wat we moeten doen om armoede aan te pakken, maar het gebeurt niet.

Maxim en Ann op Europese vergadering van ervaringsdeskundigen in Madrid

België is voorzitter van de Europese Unie in de eerste helft van 2024. BAPN, het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding, speelde een actieve rol in het vormgeven van het sociaal programma van het Belgisch Voorzitterschap. BAPN ging naar de European Meeting of People Experiencing Poverty (PEP) in Madrid op 14 en 15/11/2023 om aanbevelingen te geven en te verzamelen. Ervaringsdeskundigen Maxim en Ann namen er beiden het woord voor België. "Participatie is belangrijk! Het zorgt ervoor dat de maatregelen worden versterkt en effectief kunnen helpen."

Dossier Dak- en thuisloosheid

Dé dakloze persoon bestaat niet. Het gaat evengoed over mensen die gedurende korte periodes bij vrienden slapen om dan weer verder te trekken, de zogenaamde sofaslapers. Het gaat over jongeren die uit huis gezet zijn, in kraakpanden, garages of caravans wonen. Het gaat bijvoorbeeld ook om gezinnen met precair verblijfsrecht, of jonge mensen op de drempel van volwassenheid die zelf een precair verblijfsrecht hebben. Dak- en thuis is een complexe problematiek die een geïntegreerde aanpak vraagt op verschillende beleidsniveaus.

Acht oplossingen om het dienstenchequesysteem fundamenteel bij te sturen

Opnieuw heeft de Vlaamse Regering een kans gemist om het dienstenchequesysteem fundamenteel bij te sturen. Er wordt nu wel een extra budget vrijgemaakt, maar voorlopig blijft het onduidelijk wat daarmee zal gebeuren. Het ACV, het Vlaams, Brussels en Belgisch Netwerk tegen Armoede, Femma, Furia, Ella, Vrouwenraad en Vluchtelingenwerk Vlaanderen en LEVL hebben 8 concrete voorstellen om de situatie van de 90.000 huishoudhulpen in Vlaanderen fundamenteel te verbeteren.

Moeders met migratieachtergrond op zoek naar werk én kinderopvang

Vrouwen op het kruispunt van armoede en migratie stuiten op een reeks ontmoedigende hindernissen als ze economisch onafhankelijk willen zijn. Een gebrek aan betaalbare, betrouwbare, bereikbare, beschikbare en bruikbare kinderopvang maakt arbeidsdeelname voor deze moeders bijna onmogelijk. Dat hindert hun carrièrekansen en verzwakt hun financiële positie.

Overzicht vrijetijdsaanbod voor mensen met een beperkt budget of kwetsbaarheid

Een overzicht voor vrijetijdsaanbieders en sociale partnerorganisaties die op zoek zijn naar een structureel (kortings)aanbod op vrijetijdsactiviteiten voor mensen met een beperkt budget.

Cultuurparticipatie van mensen in armoede: moeilijk bereikbare groepen bestaan niet

Deelname aan cultuur is een grondrecht. Investeren in cultuur is belangrijk voor het inclusiever en duurzamer maken van onze samenleving. Cultuur zorgt namelijk voor inclusiviteit, creativiteit, innovatie, en verbinding in een wereld gekenmerkt door verstedelijking, digitalisering, migratie, en groeiende socio-economische ongelijkheden. Voor maatschappelijk kwetsbare individuen kan deelnemen aan culturele activiteiten enorm veel betekenen: op een laagdrempelige en plezierige manier opnieuw deelnemen aan de samenleving. Deelnemen aan cultuur zorgt ervoor dat mensen in armoede afstand kunnen nemen van chronische stress, zelfvertrouwen opbouwen, talenten ontwikkelen, en een sociaal netwerk kunnen uitbouwen

Jongeren aan het woord over vrije tijd en welbevinden

Dit rapport omvat advies over twee prioriteiten van het jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan namelijk “vrije tijd voor allen” en “welbevinden en positieve identiteitsontwikkeling”. Een belangrijke meerwaarde van dit rapport is dat de ervaringen van jongeren in een maatschappelijk kwetsbare positie over vrije tijd en welbevinden uitvoerig zijn meegenomen. Wij hopen dat dit rapport nuttig zal zijn voor beleidsmedewerkers, onderzoekers, en praktijkwerkers, zodat zij in de toekomst beter kunnen inspelen op de uitdagingen en kansen die jongeren in armoede ervaren op vlak van vrije tijd en welbevinden. Dit rapport is gebaseerd op de input van een tweedaagse themawerking die op 1 en 2 november 2022 plaatsvond, maar bouwt ook verder op de ruime expertise die het Netwerk tegen Armoede heeft opgebouwd over de jaren heen in dialoog met jongeren en jeugdwerkers uit armoedeverenigingen.

Sterk Vrouwenwerk

Vrouwen hebben een groter risico om in armoede te belanden. Ze zijn niet alleen vaker financieel afhankelijk van hun partner, maar hebben ook minder toegang tot de arbeidsmarkt. Sterk Vrouwenwerk is een samenwerking tussen ZIJkant, een progressieve vrouwenbeweging, en het Vlaams Netwerk tegen Armoede. In dit project bundelen we onze expertise rond vrouwenrechten en armoedebestrijding. Het doel van het project is om vrouwen in armoede te begeleiden naar duurzame tewerkstelling bij een vaste retailpartner, structurele drempels die tewerkstelling in de weg staan aan te pakken en een toolkit te ontwikkelen voor een armoede-, gender- en cultuurbewuste bedrijfsculturen.

Wonen, een basisrecht voor iedereen: een bevraging bij nieuwkomers

Wonen is een basisrecht voor iedereen. Om zicht te hebben op de ervaringen en perceptie van nieuwkomers en hun woonnoden organiseerden LEVL in samenwerking met het Netwerk tegen Armoede, SAM, steunpunt Mens en Samenleving, ORBIT vzw, het Vlaams Huurdersplatform en Welzijnszorg vzw een algemene bevraging.

Dag van de CLB-medewerker

Op 2 februari 2023 is het de Dag van de CLB-medewerker. Voor deze dag willen we de dossiers vanuit onze verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen rond het CLB nog eens in de spotlights zetten. Niet altijd even recent, maar nog steeds brandend actueel.

Jongeren in kwetsbare situaties: Een moeizame transitie naar de arbeidsmarkt

De ambitie van de Vlaamse Regering op het vlak van arbeidsmarktparticipatie is groot: de algemene werkzaamheidsgraad van de bevolking op beroepsactieve leeftijd opkrikken tot 80%. Om dit te realiseren, zet het beleid extra in op het activeren van de niet-beroepsactieve bevolking. Een van de groepen die hieronder valt, zijn de zogenaamde NEET-jongeren. Dit zijn jongeren die niet aan het werk zijn en geen onderwijs, opleiding of training volgen. In 2021 viel 7,4 % van de jongeren onder de noemer ‘NEET-jongeren’. 6,7 % van de jongeren (15-24 jaar) verliet de schoolbanken zonder een diploma van het secundair onderwijs. Zij worden gezien als kwetsbare groep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt(1). Het Netwerk tegen Armoede ging in dialoog en formuleerde aanbevelingen om de arbeidsmarktpositie van deze jongeren te versterken.

Vlaams minister Benjamin Dalle erkent 7 bijkomende verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen

Vlaanderen kent al sinds het armoededecreet in 2003 een structureel kader om de participatie van mensen in armoede aan het beleid te verzekeren. In 2009 werd hier uitvoering aan gegeven met onder meer de erkenning en subsidiëring van verenigingen waar armen het woord nemen. Sinds de laatste uitbreiding in 2013 werden er 52 van deze verenigingen erkend en gesubsidieerd. Dit voorjaar besliste de Vlaamse Regering om dit aantal op te trekken tot 58. Op 5/12/2022 maakte minister Dalle bij Doucheflux bekend welke 7 verenigingen vanaf 2023 een erkenning en bijhorende subsidiëring ontvangen: Compagnie & Co uit Lommel, Uit het Niets uit Vilvoorde, Kinderfonds De Tondeldoos uit Dendermonde, Doucheflux uit Anderlecht, Het Vonkje uit Beringen, Jong Gent in Actie uit Gent en VLOS uit Sint-Niklaas.

Onderwijs en armoede

Er is een groeiende aandacht voor armoede binnen het onderwijs. En terecht, want maar liefst 1 op de 8 Vlamingen wordt in kansarmoede geboren. Leerlingen in een kwetsbare situatie ondervinden meer moeilijkheden op school. Een te hoge boekenfactuur, stress waardoor ze zich moeilijk kunnen concentreren en geen stille plekken om huiswerk te maken zorgen voor slechte punten. Wanneer leerkrachten niet verder kijken dan hun prestaties, komen ze al snel in het watervalsysteem terecht of stoppen ze met school. Hoewel er gesproken wordt over gelijke onderwijskansen, zien we dit niet wanneer de bel gaat. Onderwijs kan armoede niet oplossen, maar wel het verschil maken. Directeurs merken steeds vaker op dat leerlingen met niet aangepaste kledij of ongezonde voeding op school komen. Ze gaan vaak zelf op zoek te gaan naar oplossingen, maar even vaak weten ze niet waar te beginnen, welke maatregelen het verschil maken en hoe ze armoede kunnen herkennen. Het Netwerk tegen Armoede ondersteunt scholen in hun zoektocht naar hoe zij het verschil kunnen maken in de strijd tegen armoede.

‘Mensen worden altijd en overal richting goedkope, ongezonde voeding gepusht’

Gezonde voeding is belangrijk, maar ligt niet altijd binnen ieders bereik. Mensen in armoede eten bijvoorbeeld vaak ongezonder. Maar dat heeft niets te maken met wilskracht of motivatie. “Betaalbaar en gezond winkelen vergt planning, tijd en mentale ruimte. Zaken die mensen in armoede vaak missen.”
Een uitgebreid en genuanceerd artikel op Sociaal.Net van 27/10/2022, waaraan onze vereniging T'ANtWOORD heeft meegewerkt dat sociaal restaurant t'HERT uitbaat in Turnhout.

Achter de energiecrisis schuilt een veel grotere wooncrisis

Op 17 oktober vindt de Werelddag van het Verzet tegen Armoede plaats. In december volgt De Warmste Week met steun voor initiatieven rond kansarmoede, waar het Netwerk tegen Armoede nauw bij betrokken is. "Door de energiecrisis staat armoede meer dan ooit in de schijnwerpers. Maar achter die energiecrisis schuilt een veel grotere wooncrisis", zeggen algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp in een interview met Sociaal.Net op 13/10/2022.

Vlaanderen hinkt achterop op vlak van tewerkstelling mensen met migratieachtergrond

Op 14 en 15 juni 2022 vond de Federale Werkgelegenheidsconferentie plaats. Die boog zich over de bevordering van de werkzaamheidsgraad van mensen met een migratieachtergrond. Gezien de krapte en de ongelijke toegang van mensen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt, is deze focus broodnodig. De cijfers tonen aan dat we achterop hinken wat betreft de werkzaamheidsgraad van personen geboren buiten de Europese Unie. Om het debat over de ongelijke arbeidsmarktparticipatie te voeden legde het Vlaams Netwerk tegen Armoede samen met enkele Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen de knelpunten bloot die bijdragen aan deze participatiekloof.