Wat na de pandemie? Signalen en aanbevelingen na 2 jaar corona

Twee jaar coronacrisis weegt zwaar op de samenleving, op elke mens. Voor mensen die al in armoede leefden of kwetsbaar waren, heeft de crisis er extra zwaar op ingehakt. Van begin 2020 verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Na twee jaar is de crisis helaas nog niet helemaal bezworen. Intussen komen daar de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne bovenop en worden de gevolgen op middellange en langere termijn duidelijk. De structurele problemen die de coronacrisis op scherp stelde verdienen ook structurele oplossingen en maatregelen. De signalenbundel beschrijft de situatie na twee jaar coronacrisis en bevat signalen en ervaringen van mensen in armoede uit de verenigingen, maar ook aanbevelingen rond zeven thema’s: inkomen, sociaal isolement en vrije tijd, communicatie en toegankelijkheid van diensten, zorg en gezondheid, onderwijs, wonen en lokaal sociaal beleid.

4 op 10 gezinnen heeft het moeilijker, vooral eenoudergezinnen

Naar aanleiding van de Dag van het Gezin op 15 mei hield de Gezinsbond een enquête bij haar leden naar de impact van de stijgende (energie)prijzen op de gezinsportemonnee. Daaruit blijkt dat bijna 4 op 10 gezinnen niet rondkomt. Bij eenoudergezinnen is dat zelfs 7 op 10. Het Netwerk tegen Armoede trekt mee aan de alarmbel.

Ontmoetingsdag in de ZOO op 12/5/2022

Op 12/5/2022 verzamelde het Netwerk tegen Armoede met een 30-tal verenigingen uit Vlaanderen en Brussel in de ZOO van Antwerpen voor een Ontmoetingsdag. Het bracht een 280 mensen op de been. Deze leuke uitstap was een ideale gelegenheid om elkaar terug te zien en beter te leren kennen. Een ontspannende dag met een bezoek aan de dieren, maar we koppelden er ook een inhoudelijk luik aan rond het centrale thema wonen van de campagne voor 17/10. Een heel geslaagde dag, dankzij het mooie weer en ook de sociale tarieven van Iedereen Verdient Vakantie in het kader van vakantieparticipatie.

Kwetsbare jongeren in gesprek met minister van Jeugd Benjamin Dalle

Op woensdagnamiddag 11/5/2022 ging het Netwerk tegen Armoede met een delegatie kwetsbare jongeren naar het kabinet van minister Benjamin Dalle om over mentaal welzijn en vrijetijdsparticipatie te praten bij kinderen en jongeren in armoede. In het gezelschap 10 kinderen en jongeren van de verenigingen Betonne Jeugd, Recht-Op Jongeren en Centrum Kauwenberg en twee jeugdwerkers van Jongerenwerking Den Tube (buurtwerk 't Lampeke).

Rechten van mensen in armoede steeds meer onder druk

Het Netwerk tegen Armoede blikt jaarlijks terug op de opvallendste ontwikkelingen en trends in de verenigingen waar armen het woord nemen. 33 van de 57 verenigingen in Vlaanderen en Brussel namen deel aan de bevraging over 2021. Het was opnieuw een uitdagend jaar. Ook in 2021 bleven de hulpvragen pieken bij de verenigingen, en die waren al veel hoger in 2020. Voor 2021 zegt nog eens de helft van de respondenten meer hulpvragen te krijgen. De vragen gingen vooral over de coronacrisis, noodhulp, psychische hulpverlening, huisvesting, energie … Gelukkig konden de verenigingen hun deuren terug meer openen en werkten ze ook meer outreachend. Mensen in armoede maakten zich het meeste zorgen over hun huisvesting, energiefactuur, gebrek aan inkomen, eenzaamheid en bereikbaarheid van (online) diensten.

Koningin Mathilde ontmoet het Brugfigurenproject op Sinterklaasdag

Zoals ieder jaar vieren vele gezinnen In België op 6 december Sinterklaas. Voor gezinnen die in armoede leven, is dit echter vaak een moeilijke en stresserende dag. Zij hebben immers niet de middelen om hun kinderen op deze dag extra te verwennen. Zij willen niets liever dan dat hun kinderen zich op deze dag niet uitgesloten voelen en dat ze net zoals de andere kinderen niet vergeten werden door de Sint. Dit is jammer genoeg niet altijd mogelijk.
Daarom ging Koningin Mathilde vandaag, samen met UNICEF België en de regionale netwerken tegen armoede verenigd in het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), in gesprek met families en jongeren in armoede. In navolging van dit bezoek roepen BAPN en UNICEF België beleidsmakers op om structurele oplossingen te bieden voor de hoge kinder- en gezinsarmoede in ons land.
(foto: UNICEF België)

Buitenschoolse Opvang en Activiteiten als sterke schakel van geïntegreerd lokaal beleid

Het Vlaams Netwerk tegen Armoede, LEVL, de Gezinsbond en Demos hebben een gezamenlijks adviesnota uitgewerkt waar ze lokale besturen en hun partners willen aanmoedigen om buitenschoolse kinderopvang in te zetten als armoedebestrijder. Het nieuwe Decreet op de Buitenschoolse Opvang en Activiteiten (BOA) biedt lokaal kansen om bestaande (en nieuwe) activiteiten en diensten beter op mekaar af te stemmen in functie van optimale ontwikkelingskansen van kinderen en met extra aandacht voor kwetsbare kinderen. De strijd tegen gezinsarmoede lukt het best wanneer BOA een sterk onderdeel vormt van een geïntegreerde werking die de verbinding maakt tussen verschillende levensdomeinen zoals welzijn, werk/inkomen, gezin, vrije tijd, onderwijs en wonen. In de adviesnota, geïnspireerd op praktijken van Verenigingen Waar armen het Woord Nemen en andere basiswerkingen, stellen ze aan de lokale besturen en lokale aanbieders voor om een aantal belangrijke ambities na te streven ter realisatie van zo’n geïntegreerde aanpak voor kwetsbare kinderen en gezinnen.

Netwerk tegen Armoede op bezoek bij Lions Clubs Oost- en West-Vlaanderen

Op 8/11/2021 was het Netwerk tegen Armoede te gast bij District 112A van Lions Clubs International Oost- en West-Vlaanderen. Algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp stelden er het Netwerk voor.

Acties van armoedenetwerken op 17 oktober over heel het land vragen aandacht voor groeiende armoedeproblematiek

Op 17 oktober, de Werelddag van Verzet tegen Armoede, stellen de regionale netwerken
armoedebestrijding verenigd binnen het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN) het onrecht aan de kaak dat armoede nog steeds is Volgens de laatste armoedecijfers leven in België maar liefst bijna 2 miljoen mensen in armoede of lopen zij een zeer groot armoederisico (18.9% van de ganse bevolking). Dit cijfer houdt nog geen rekening met de impact van de coronacrisis en de overstromingen in juli. Deze crisissen hebben net mensen in armoede het hardst getroffen. De grootste oversterfte door het coronavirus was bij mensen in armoede. Werknemers in precaire jobs waren het minst goed beschermd door de sociale zekerheid, door de grote stijging van de uitgaven voor basisgoederen (voeding, elektriciteit, gas,…) raakten vooral zij in de problemen om hun facturen en huur te betalen. De overstromingen hebben vooral lelijk huisgehouden in de wijken waar mensen in armoede leven. Dit hoeft ons niet te verbazen. Zij wonen immers in goedkope huurhuizen die vaak in minder goede staat zijn en zich bevinden in de wijken die het minst goed gelegen zijn.

Luister ook naar oplossingen van mensen in armoede

Algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp pleiten in Apache voor meer maatschappelijke participatie van mensen in armoede aan de vooravond van de Werelddag tegen Armoede op 17 oktober. Ze pleiten ervoor dat mensen hun stem meer kunnen laten horen. Mensen in armoede kunnen zelf ook mee nadenken over oplossingen voor de problemen waarmee ze te maken hebben.

Teken samen met mensen in armoede de krijtlijnen uit. Maak ruimte voor échte participatie

De Werelddag van Verzet tegen Armoede vindt jaarlijks plaats op 17 oktober. Het is dé gelegenheid bij uitstek om wereldwijd de armoedeproblematiek onder de aandacht te brengen. Het Netwerk tegen Armoede koos dit jaar het ‘recht op maatschappelijke participatie’ als centraal thema. Mensen in armoede hebben vaak met uitsluiting te maken. Dat is tijdens de coronacrisis nog meer op scherp gesteld doordat afstandsonderwijs vaak niet lukte, door een krappe behuizing tijdens de lockdown, door hogere prijzen voor basisproducten ... Mensen in armoede willen gewoon mens kunnen zijn, ze willen graag ergens deel van uitmaken, zichzelf kunnen zijn en ontwikkelen … kortom deel uitmaken van de samenleving. Ze willen gezien en gehoord worden en de armoedecirkel doorbreken.
Het Netwerk tegen Armoede lanceerde de campagne rond 17/10 op maandag 11/10/2021.

Toeleiding naar vakantie blijft belangrijk

Op 16/9/2021 vond een armoedeoverleg over toerisme plaats. Het Netwerk tegen Armoede ging samen met de verenigingen Betonne Jeugd, Wijkpartenariaat De Schakel en A'kzie Vzw online in gesprek met het kabinet van minister Zuhal Demir.
Het werd een vruchtbaar gesprek over het belang van vakantie voor mensen in armoede. We benadrukten dat er naast financiële drempels, ook andere drempels de toegang tot vrije tijd en vakantie bemoeilijken. De Rap Op Stap-kantoren blijven daarom een belangrijke manier om mensen in armoede toe te leiden.

Cultuur opent deuren naar andere domeinen

Op 15/9/2021 was het Netwerk tegen Armoede met een aantal mensen uit de verenigingen VZW Recht-Op, De Schakel Puurs en Vierdewereldgroep Aalst Mensen voor Mensen vzw te gast op het kabinet van minister-president Jan Jambon voor een armoedeoverleg over cultuur.

Jongerenverenigingen in gesprek met minister Dalle

Op 14/9/2021 ging een aantal jongeren van onze jongerenverenigingen Betonne Jeugd, VZW Recht-Op en Centrum Kauwenberg in gesprek met minister van Jeugd Benjamin Dalle. Het werd een toffe en leerrijke ervaring. Ze hadden ook een duidelijke boodschap voor de minister.

Netwerk tegen Armoede evalueert Groeipakket

Voor het Netwerk tegen Armoede blijft het Groeipakket één van de belangrijkste hefbomen waarover de Vlaamse Regering beschikt om écht een verschil te maken 'in de portemonnee' van gezinnen met kinderen in armoede. Het Netwerk evalueerde het Groeipakket en hield het tegen het licht tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement op 5/5/2021.

Signalenbundel 2.0 - Corona één jaar later

Van bij het begin van de coronacrisis verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Wat is de stand van zaken één jaar na de uitbraak van het virus? We vroegen het via de 58 verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakels en ATD Vierde Wereld. De organisaties moesten noodgedwongen hun dagelijkse werking aanpassen. Ze gingen aan de slag met alternatieven om mensen in armoede te blijven bereiken en ondersteunen. De signalen en ervaringen zijn nu verzameld in de Signalenbundel 2.0.

Nieuw Vlaams Actieplan Armoedebestrijding gemiste kans voor effectieve en structurele aanpak van armoede

De Vlaamse Regering heeft op 25 september 2020 het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding 2020-2024 (VAPA) goedgekeurd. Het Netwerk tegen Armoede is tevreden dat er werk is gemaakt van een VAPA, ondanks de coronacrisis. In volle crisis mensen in armoede betrekken is geen evidente opgave maar doet geen afbreuk aan het belang van een participatief beleid. “Dit actieplan stelt  teleur: er is weinig te merken van structurele maatregelen die een reëel verschil kunnen maken”, aldus waarnemend algemeen coördinator Nicolas Van Praet. “Omgekeerd valt in tal van acties de nadruk op de individuele verantwoordelijkheid van mensen op. We willen nu al aangeven dat er méér zal nodig zijn voor een VAPA dat die naam waardig is.” 

Kwetsbare jongeren worden over het hoofd gezien in coronacrisis

Netwerk tegen Armoede mist het perspectief van kinderen en jongeren in deze coronacrisis - in de eerst plaats van kwetsbare jongeren. We zijn nauw betrokken in de samenwerking tussen welzijn en jeugd om samen te kijken wat kwetsbare kinderen en jongeren, die vaak heel klein behuisd zijn zonder eigen kamer, digitale toegang en/of computer, nu nodig hebben en wat we hen kunnen bieden. We sporen de Vlaamse Regering aan om diezelfde reflex te maken en zijn blij dat minister van Jeugd Benjamin Dalle hier een lans voor breekt.

Zaadjes planten voor een inclusief toerismebeleid

Op vakantie gaan is allesbehalve vanzelfsprekend voor mensen in armoede. Er is niet alleen de financiële drempel. Je moet ook nog op je bestemming geraken en, eens je er bent, je er thuis voelen.

Hoe doe je aan vrijetijdsparticipatie samen met mensen in armoede?

De lokale verkiezingen zijn achter de rug. Nieuwe (cultuur)beleidsnota's moeten worden geschreven, lokale netwerken evalueren de voorbije bestuursperiode en schrijven een nieuwe afsprakennota. Het beleid en de uitrol van de Uitpas wordt herbekeken en krijgt opnieuw vorm. Wie mensen in armoede mee wil laten nadenken, moet hun eigen ervaring laten spreken: hoe kan ik vanuit die eigen ervaring constructief meepraten en mee nadenken?