Boekencheck wil aandacht voor gelijke kansen op school

Aan het einde van het eerste trimester is de welverdiende herfstvakantie in zicht. Jammer genoeg is opnieuw niet iedereen op dezelfde manier aan de start gekomen in het nieuwe schooljaar. Armoede op school wordt soms pijnlijk zichtbaar. Lege boekentassen tonen dat er leerlingen zijn zonder het nodige schoolmateriaal. Hierin maakt de Boekencheck het verschil. 82 scholen telden in de week van 11 tot 15 september hoeveel leerlingen er zonder boeken in de klas zitten. Een derde geeft aan dat er leerlingen zijn zonder boeken. Door de Boekencheck gaan ze aan de slag voor gelijke kansen op school.

Kinderarmoede en deprivatie bij kinderen in België

Het Netwerk tegen Armoede was op 18 oktober 2023 uitgenodigd op de voorstelling van het onderzoek rond kinderarmoede en deprivatie bij kinderen in België, georganiseerd door de Koning Boudewijnstichting. We kregen bevestiging van de signalen die we uit onze verenigingen opvangen. Zo zien we al lang dat alleenstaande ouders, en dan specifiek moeders, een groter risico hebben op materiële deprivatie. Dit genderperspectief van verhoogde kwetsbaarheid van alleenstaande moeders is nu gestaafd in wetenschappelijk onderzoek.

Beste antigifpil tegen armoede is ongelijkheid verkleinen

Op 25/9/2023 heeft minister-president Jan Jambon zijn Septemberverklaring toegelicht in het Vlaams Parlement. “Goed dat de minister-president stelt dat een job een antigifpil is tegen armoede. Helaas stellen wij vast dat een stabiele en lonende job vaak onbereikbaar is voor werkzoekenden in armoede. Eén van de cruciale redenen is dat ouders in armoede amper toegang hebben tot kinderopvang”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. “Verder dreigt nog een grotere ongelijkheid door de verdieping en verbreding van armoede bij Vlamingen die niet in staat zijn om te werken door ziekte of andere omstandigheden.” Drempels wegnemen naar werk is cruciaal, wat centraal staat in de campagne Werkomlegging rond de Werelddag van Verzet tegen Armoede van 17 oktober.

Lerarenopleiding als fundament voor sterke leraren en kwaliteitsvol onderwijs

Leerkrachten in spé moeten tijdens hun opleiding alle nodige kansen krijgen om te kunnen omgaan met de maatschappelijke en educatieve uitdagingen binnen ons onderwijs. Ook het Netwerk tegen Armoede merkte het afgelopen jaar tijdens vormingen in het hoger onderwijs dat studenten het gevoel hebben dat ze onvoldoende voorbereid aan hun carrière beginnen. We zijn dan ook blij dat we de kans kregen om mee te schrijven aan het advies van de Vlaamse Onderwijsraad rond de lerarenopleiding als fundament om sterke leraren af te leveren. Lees onze belangrijkste vaststellingen en aanbevelingen zijn mee opgenomen in het advies.

Win-win voor scholen die meedoen met de Boekencheck

Elk jaar starten duizenden leerlingen het schooljaar zonder boeken. Zo beginnen ze met de achterstand nog voor de bel gaat voor de eerste keer. De Boekencheck wil daarom scholen aanmoedigen om werk te maken van een kostenbewust schoolbeleid. Ze roepen alle scholen op om in de week van 11 tot 15 september te tellen hoeveel leerlingen er zonder boeken naar school komen.

Gezocht: gelijke kansen in het onderwijs

Het is een grijze, regenachtige dag voor de start van het nieuwe schooljaar. Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk. Het Vlaamse onderwijs daalt in internationale onderzoeken, er is een groot lerarentekort, de onderwijskwaliteit staat onder druk … Allemaal elementen die zeker ook niet bijdragen aan de gelijke kansen in het onderwijs. Kinderen en jongeren in kwetsbare positie dreigen hierdoor aan het kortste eind te trekken. “We doen een oproep voor gelijke kansen in het onderwijs, met een kostenbewust beleid, een getrapte maximumfactuur in het secundair en brugfiguren tussen ouders en de school”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx van het Netwerk tegen Armoede. Armoede op school vraagt een gecoördineerde aanpak.

Hoe geef je leerlingen alle kansen, zonder te stigmatiseren?

Onbetaalde facturen, geen of een weinig voedzame schoolmaaltijd, ­onregelmatige afwezigheden: wie het thuis niet breed heeft, moet vaak vroeg of laat ook de school om hulp vragen. Maar hoe geef je ­leerlingen alle kansen, zonder te stigmatiseren? De Morgen ging in gesprek met een school en een ouder uit één van onze verenigingen.

Grondwettelijk hof veegt inschrijvingsgeld voor verplichte inburgeraars van tafel

Het Grondwettelijk Hof vernietigt het inschrijvingsgeld voor mensen die Nederlands als tweede taal moeten leren (NT2). Die vernietiging komt er nadat zowel Ligo - Centra voor Basiseducatie, ACV, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en het Netwerk tegen Armoede beroep aantekenden. De invoering van de standaardtest voor verplichte inburgeraars, komt er wel.

Zomerscholen bereiken gewenste doelgroep niet

Recent ontving het Netwerk tegen Armoede het signaal dat verschillende scholen die een zomerschool aanbieden het moeilijk vinden om kwetsbare leerlingen te bereiken. “Voor ons is het jammer genoeg niet nieuw dat zomerscholen de gewenste doelgroep niet bereiken. Al in 2021 trokken we aan de alarmbel. Het is nog niet tot in alle zomerscholen doorgedrongen hoe belangrijk het is op de hoogte te zijn van de specifieke context en noden van kwetsbare leerlingen”, aldus algemeen coördinator Heidi Degerickx. “We vragen meer dialoog tussen beleid, ouders en scholen.”

Kinderen mogen niet de dupe zijn van onbetaalde schoolfacturen

Het achterhouden van het rapport omwille van onbetaalde schoolfacturen kan voor het Netwerk tegen Armoede niet door de beugel. Voor kinderen komt die boodschap over alsof ze minderwaardig zijn en dat hun inspanningen er niet toe doen omdat er een openstaande factuur is. Je zou voor minder afhaken als jongere, en daardoor de school beëindigen zonder kwalificaties. Elk kind heeft volgens de Belgische Grondwet nochtans recht op kosteloos onderwijs. Kinderen mogen niet gestraft worden omdat ouders de schoolfactuur niet kunnen betalen. We pleiten al langer voor structurele maatregelen om het probleem aan te pakken, zoals een verhoging van de schooltoeslag en een uitbetaling ervan vóór de facturen komen in augustus. Ingrid van de vereniging Vierdewereldgroep Aalst Mensen voor Mensen vzw getuigt in Het Nieuwsblad van 22/6/2023.

24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid in '24

Aan de vooravond van heel belangrijke verkiezingen in 2024 heeft het Netwerk tegen Armoede 24 speerpunten voor een structureel armoedebeleid opgesteld. De eisen en aanbevelingen kwamen tot stand in samenwerking met de 61 lokale verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen. Ze zijn gebaseerd op onze standpunten van de voorbije jaren, die we hebben verdiept via kennisopbouw in de verenigingen en gevoed vanuit de ervaringskennis van mensen in armoede. We gaan met de speerpunten in gesprek met lokale, Vlaamse en federale beleidsmakers.

Tijd voor een kostenbewust onderwijs, nú. Voor de toekomst van onze kinderen.

Elf miljoen euro aan onbetaalde schoolfacturen, dat bracht het gemeenschapsonderwijs aan het licht. Het debat over betaalbaar onderwijs is terug van nooit weggeweest. Het Netwerk tegen Armoede, SAAMO, Welzijnszorg, Levl, de Gezinsbond, vzw Krijt, de Vlaamse Scholierenkoepel en academici Ides Nicaise en Michel Vandenbroeck zetten zich in om gezinnen in armoede en scholen te ondersteunen in de strijd voor betaalbaar onderwijs voor iedereen. Zij verenigen zich in deze open brief om het debat dan ook actueel te houden. Zolang er leerlingen zijn die niet volledig kunnen participeren aan het onderwijsaanbod van onze scholen als gevolg van armoede, is dit een thema dat nooit uit ons bewustzijn mag verdwijnen.

Gelijke onderwijskansen, voor iedereen?

Onbetaalde schoolfacturen: het Netwerk tegen Armoede kent en volgt het thema al 20 jaar en is er in geslaagd om aanzienlijke stappen te zetten in de strijd tegen schulden op school: zo wordt de schooltoeslag ondertussen automatisch toegekend en is er een maximumfactuur in het basisonderwijs. We zijn echter nog ver verwijderd van gelijke onderwijskansen in Vlaanderen. We blijven strijden voor een onderwijs dat álle kinderen de kans geeft hun talenten te ontplooien, oog heeft voor hun noden om zich ten volle te kunnen ontwikkelen en ouders als een volwaardige partner ziet om dit waar te maken.

“Er zullen altijd leerlingen zijn die extra steun nodig hebben, maar die groep kan je beperken met de juiste maatregelen”

Eén op zeven leerlingen groeit op in armoede. Hoge schoolkosten en onbetaalbare schoolfacturen leiden tot stress, zowel bij ouders als bij scholen. Colette Victor is coördinator van Krijt vzw, een organisatie die scholen helpt om een bewust armoede- of kostenbeleid te ontwikkelen. Ze hamert op het belang van de bewustmaking van scholen en leerkrachten over armoede. Een kritische blik is noodzakelijk om kosten te besparen.

Dag van de CLB-medewerker

Op 2 februari 2023 is het de Dag van de CLB-medewerker. Voor deze dag willen we de dossiers vanuit onze verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen rond het CLB nog eens in de spotlights zetten. Niet altijd even recent, maar nog steeds brandend actueel.

Mensen uit armoedeverenigingen gaan in dialoog met minister Lalieux

Op initiatief van BAPN (Belgisch Netwerk Armoedebestrijding) ging federaal minister Karine Lalieux, bevoegd voor armoedebestrijding, op 31 januari 2023 in gesprek met mensen met armoede-ervaring uit Brusselse, Vlaamse en Waalse verenigingen. Ze bespraken de implementatie van het federaal plan tegen armoede en ongelijkheid. Dit plan is essentieel voor de armoedestrijd in België, gezien het richting geeft en de maatregelen omvat voor het beleid op het federaal niveau.

De Robin-pas verlaagt de drempel niet

Uit onderzoek bleek dat de Robin-pas, een initiatief dat moet helpen bij het betalen van de schoolrekening van kwetsbare gezinnen, amper gebruikt wordt. De drempel om zo'n pas aan te vragen en te gebruiken is dan ook hoog. Het Netwerk tegen Armoede reageert.

Startdag 2023: Met een toekomstblik het nieuwe jaar in

Maar liefst 145 mensen uit 32 verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen, kwamen samen om het nieuwe jaar goed in te zetten op onze Startdag 24 januari. Dat we dit jaar 20 jaar zullen bestaan, lieten we niet onbesproken. De Startdag was de ideale manier om naar de toekomst en naar onszelf te kijken. Aan de hand van verschillende originele workshops kwamen we meer te weten over elkaars toekomstdromen. Daarnaast gingen we in gesprek over wat een vereniging betekent voor ons en hoe we de leefwereld van iemand in armoede zichtbaar kunnen maken op een creatieve manier. Het was een inspirerende dag die veel energie gaf om te blijven strijden tegen armoede. 

Taalachterstand koalatest: Geef een podium aan experts

De taalachterstand van onze kleuters blijft de gemoederen beroeren. Uit de koala-taalscreening blijkt dat 14% van de kleuters nood heeft aan extra taalondersteuning en 4% aan een intensieve begeleiding. Die cijfers zijn niet nieuw. Vorig jaar, bij de eerste afname van deze test, bleek dat 15% van de kleuters een taalachterstand voor Nederlands had. Er wordt met de vinger gewezen naar wie de schuldige zou zijn: de ouders, de scholen of de maatschappij. Met het Netwerk tegen Armoede opteren we ervoor om een podium te geven aan experten die met positieve oplossingen komen. Er zijn inspirerende voorbeelden door onze eigen verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen.

Vlaams minister Benjamin Dalle erkent 7 bijkomende verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen

Vlaanderen kent al sinds het armoededecreet in 2003 een structureel kader om de participatie van mensen in armoede aan het beleid te verzekeren. In 2009 werd hier uitvoering aan gegeven met onder meer de erkenning en subsidiëring van verenigingen waar armen het woord nemen. Sinds de laatste uitbreiding in 2013 werden er 52 van deze verenigingen erkend en gesubsidieerd. Dit voorjaar besliste de Vlaamse Regering om dit aantal op te trekken tot 58. Op 5/12/2022 maakte minister Dalle bij Doucheflux bekend welke 7 verenigingen vanaf 2023 een erkenning en bijhorende subsidiëring ontvangen: Compagnie & Co uit Lommel, Uit het Niets uit Vilvoorde, Kinderfonds De Tondeldoos uit Dendermonde, Doucheflux uit Anderlecht, Het Vonkje uit Beringen, Jong Gent in Actie uit Gent en VLOS uit Sint-Niklaas.

Onderwijs voor alle lagen van de samenleving

Afgelopen week kopten de Vlaamse kranten dat het lerarentekort scholen met kwetsbare kinderen het hardst treft. Dit bleek uit een analyserapport dat KU Leuven maakte op basis van de niet-ingevulde schoolopdrachten voor de 1.500 basisscholen van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Het lerarentekort vormt vast en zeker een bedreiging voor het onderwijs van alle leerlingen. Het is echter nóg een groter gevaar voor de onderwijskansen en toekomst van de meest kwetsbaren, namelijk kinderen met laaggeschoolde moeders of waarvan de thuistaal niet het Nederlands is. Openstaande vacatures voor leerkrachten geraken immers het moeilijkst ingevuld in scholen met veel kwetsbare leerlingen. LEVL en Netwerk tegen Armoede pleiten daarom voor een beleid dat daadkrachtig en ambitieus wil inzetten op effectieve gelijke onderwijskansen, los van crisissen.

Onderwijs en armoede

Er is een groeiende aandacht voor armoede binnen het onderwijs. En terecht, want maar liefst 1 op de 8 Vlamingen wordt in kansarmoede geboren. Leerlingen in een kwetsbare situatie ondervinden meer moeilijkheden op school. Een te hoge boekenfactuur, stress waardoor ze zich moeilijk kunnen concentreren en geen stille plekken om huiswerk te maken zorgen voor slechte punten. Wanneer leerkrachten niet verder kijken dan hun prestaties, komen ze al snel in het watervalsysteem terecht of stoppen ze met school. Hoewel er gesproken wordt over gelijke onderwijskansen, zien we dit niet wanneer de bel gaat. Onderwijs kan armoede niet oplossen, maar wel het verschil maken. Directeurs merken steeds vaker op dat leerlingen met niet aangepaste kledij of ongezonde voeding op school komen. Ze gaan vaak zelf op zoek te gaan naar oplossingen, maar even vaak weten ze niet waar te beginnen, welke maatregelen het verschil maken en hoe ze armoede kunnen herkennen. Het Netwerk tegen Armoede ondersteunt scholen in hun zoektocht naar hoe zij het verschil kunnen maken in de strijd tegen armoede.

Netwerk tegen Armoede en Vlaamse Scholierenkoepel vragen betaalbaar secundair onderwijs

De Vlaamse Scholierenkoepel stelde een adviesrapport op om meer gelijke kansen te creëren in het onderwijs. Een onmiddellijke bevriezing van de schoolkosten, gratis openbaar vervoer en een maximumfactuur zijn enkele standpunten. Het Netwerk tegen Armoede is blij dat er aandacht is voor het recht op onderwijs. Algemeen coördinator Heidi Degerickx gaf in De Ochtend van Radio1 op 21 november een reactie. Op 22 november was Ingrid, ervaringsdeskundigde uit één van onze verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen, te zien op VTM nieuws over de hoge schoolkosten.

Kinderarmoede vraagt structurele aanpak op verschillende domeinen

In het weekend van 22 en 23/10 waren algemeen coördinator Heidi Degerickx en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp te zien op Vlaamsparlement.tv in het programma Het Gesprek, naar aanleiding van het actuadebat over kinderarmoede op 19/10/2022.

Armoede is als een spinnenweb waarin alles met elkaar verweven is

Op de Werelddag van Verzet tegen Armoede op 17 oktober lanceerde de VRT een video met Linde Merckpoel en ervaringsdeskundige Cindy Van Geldorp. Ze vergelijken er armoede met een spinnenweb waarin alles met elkaar verweven is. Een probleem komt nooit alleen, maar gaat vaak gepaard met problemen op andere vlakken. Zo is het voor mensen in armoede vaak moeilijk uit het spinnenweb te geraken. Cindy getuigt in de video wat dat voor haar betekende en hoe ze er is uitgeraakt.

Kwaliteitsalliantie voor toegankelijk lesmateriaal

10 oktober 2022 was het Netwerk tegen Armoede aanwezig tijdens de voorstelling van de langverwachte Kwaliteitsalliantie door Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts in Don Bosco in Halle. Het Netwerk tegen Armoede ondertekende - als een van de educatieve partners in het proces - de 12 engagementen en oproepen tot engagementen (acties die op middellange termijn de kwaliteit van de lespraktijk kunnen optimaliseren). Kwaliteit verliest echter haar betekenis wanneer je zonder boeken in de klas moet zitten. Het Netwerk tegen Armoede is dan ook blij dat de educatieve partners in de Kwaliteitsalliantie een oproep doen aan de rechtstreeks verantwoordelijken om ervoor te zorgen dat alle leerlingen op 1 september beschikken over de nodige leermiddelen. We hopen dan ook dat de boekendistributeurs ingaan op deze oproep en mee aan tafel komen zitten.

Iedereen een laptop op school, en toch blijft boekenfactuur even hoog: in elke klas zit leerling die schoolboeken niet kan betalen

De resultaten van de #Boekencheck 2022 zijn binnen en tonen alarmerende cijfers: 5,12% van de gescreende leerlingen zit momenteel zonder boeken in de klas (los van leveringsproblemen). Dit is maar liefst 2,17% meer dan vorig jaar. Laat dit een signaal zijn naar de overheid dat er nog werk is aan gelijke onderwijskansen.

Klaar voor de start op 1/9! Of toch niet helemaal?

Het einde van de vakantie nadert. Op veel plaatsen staan de boekentassen al klaar, geheel volgens de trends voor het nieuwe schooljaar: een fluffy pennenzak, een herbruikbare drinkbus en netjes gekafte boeken (liefst een neutrale kleur met een streepje goud).
Laten we aan de vooravond van het schooljaar 2022-2023 eens stilstaan bij al die leerlingen van wie de boeken nog niet gekaft zijn. Niet omdat ze goud geen mooie kleur vinden of omdat ze hun boeken niet willen kaften, maar simpelweg omdat ze geen boeken hebben. Voor het Netwerk tegen Armoede moeten alle kinderen en jongeren gelijk aan de start kunnen komen.
Knack publiceerde ons standpunt op de website aan de vooravond van de start van het schooljaar op 31/8.

Meer gezinnen maken zich zorgen nu 1 september dichterbij komt

Meer gezinnen maken zich zorgen nu 1 september dichterbij komt. Er is een toenemende trend bij middelbare scholen om de boekenverkoop uit handen te geven. Drie op de vier leerlingen krijgen hun schoolboeken vandaag al rechtstreeks via een commerciële boekenleverancier. Die bedrijven hebben commerciële belangen en hebben geen enkele band met de ouders. Het Netwerk tegen Armoede waarschuwde voor oplopende schoolfacturen in Het Nieuwsblad op 26/8/2022.

Leerachterstand inhalen moet tijdens lessen gebeuren, niet in zomerscholen

Tijd voor twee lange maanden vakantie! Of toch niet? Zomerscholen zijn een blijver volgens minister Weyts. Nieuw dit jaar is dat ook kleuters vanaf 5 jaar welkom zijn. Het Netwerk tegen Armoede hoopt dat de jongeren niet vergeten worden want leerlingen uit het secundair onderwijs worden moeilijker bereikt. Een samenwerking met bestaande initiatieven die voor een brede groep bereikbaar zijn (bv speelpleinwerking), kan hiervoor een oplossing bieden. Deze samenwerking zou ook het recht op vrije tijd kunnen onderstrepen. De organisatie van een zomerschool moet daarnaast een realistische kijk hebben op het inhalen van een leerachterstand. Het vermijden of verbeteren van een leerachterstand moet tijdens de lessen gebeuren. Zeker gezien het feit dat een grote groep leerlingen niet bereikt wordt, kan het niet de bedoeling zijn om zomerscholen te gaan beschouwen als een structurele remediëring.