Jaarboek Armoede 2023: Armoede bestrijden vraagt om meerlagig bestuur

Op 11/12/2023 heeft de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding het Jaarboek Armoede en Ongelijkheid 2023 voorgesteld tijdens een colloquium. Armoedebestrijding vergt een aanpak over verschillende beleidsdomeinen heen. België kent daarbij een ingewikkelde staatsstructuur waar bevoegdheden verspreid zijn over verschillende niveaus. Bovendien is een veelheid aan actoren betrokken wat we een ‘meerlagig bestuur’ noemen. Lokale besturen zijn een cruciale partner, maar niet alles mag worden afgeschoven op het lokale niveau. Decentralisering kan ook gevaren inhouden. Het Netwerk tegen Armoede schreef een hoofdstuk met cases van hoe deze verschillende beleidsniveaus op elkaar inspelen en welke (positieve, maar ook negatieve) gevolgen dat heeft voor mensen in armoede.

Arm Vlaanderen 10 jaar later in PANO

Op 6/12/2023 zond het programma PANO op VRT 1 een heel sterke reportage 'Arm Vlaanderen 10 jaar later uit'. De reportage geeft een gezicht aan armoede en toont heel goed dat worstelen met armoede een werk van lange adem is en immense volharding vraagt van de mensen. Maar het toont ook hoe een globale aanpak op verschillende levensdomeinen nodig is om armoede structureel te bestrijden. We mogen mensen in een kwetsbare positie niet in de steek laten. Armoedebeleid vraagt een langetermijnvisie en samenwerking van overheid, beleidsmakers, middenveld, media ... samen met en in dialoog met de mensen zelf. De avond van de uitzending en de volgende morgen kwamen verschillende experts aan het woord die het opnemen van de structurele strijd tegen armoede.

Dossier sociale kloof in Vlaanderen

De krant De Morgen publiceerde in de eerste week van december 2023 een dossier over de sociale kloof in Vlaanderen. Dagelijks verschenen artikels en interviews met (armoede-)experts en mensen in een kwetsbare positie. Het dossier belicht verschillende levensdomeinen waar de sociale kloof zich manifesteert, zoals wonen, werk, inkomen, onderwijs, erfenis ... Ook het Netwerk tegen Armoede werkte mee aan het dossier door interviews te geven en kennis uit te wisselen. Hoe groot is de ongelijkheid in Vlaanderen? Waarom wordt de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter? Conclusie: we weten exact wat we moeten doen om armoede aan te pakken, maar het gebeurt niet.

Vlaams minister Benjamin Dalle erkent 7 bijkomende verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen

Vlaanderen kent al sinds het armoededecreet in 2003 een structureel kader om de participatie van mensen in armoede aan het beleid te verzekeren. In 2009 werd hier uitvoering aan gegeven met onder meer de erkenning en subsidiëring van verenigingen waar armen het woord nemen. Sinds de laatste uitbreiding in 2013 werden er 52 van deze verenigingen erkend en gesubsidieerd. Dit voorjaar besliste de Vlaamse Regering om dit aantal op te trekken tot 58. Op 5/12/2022 maakte minister Dalle bij Doucheflux bekend welke 7 verenigingen vanaf 2023 een erkenning en bijhorende subsidiëring ontvangen: Compagnie & Co uit Lommel, Uit het Niets uit Vilvoorde, Kinderfonds De Tondeldoos uit Dendermonde, Doucheflux uit Anderlecht, Het Vonkje uit Beringen, Jong Gent in Actie uit Gent en VLOS uit Sint-Niklaas.

Voedselhulp onder protest

Het cahier 'Bouwen aan een breed sociaal beleid: Voedselhulp onder protest' van Politeia en VVSG is uit!
Het Netwerk tegen Armoede schreef ook een bijdrage: "Nieuwe liefdadigheid en voedseloverschotten: hoe noodhulp terug hip is in de strijd tegen armoede". We pleiten daarin voor meer structurele maatregelen in de strijd tegen armoede, ondanks de welgemeende initiatieven van burgers of overheid.

Wat na de pandemie? Signalen en aanbevelingen na 2 jaar corona

Twee jaar coronacrisis weegt zwaar op de samenleving, op elke mens. Voor mensen die al in armoede leefden of kwetsbaar waren, heeft de crisis er extra zwaar op ingehakt. Van begin 2020 verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Na twee jaar is de crisis helaas nog niet helemaal bezworen. Intussen komen daar de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne bovenop en worden de gevolgen op middellange en langere termijn duidelijk. De structurele problemen die de coronacrisis op scherp stelde verdienen ook structurele oplossingen en maatregelen. De signalenbundel beschrijft de situatie na twee jaar coronacrisis en bevat signalen en ervaringen van mensen in armoede uit de verenigingen, maar ook aanbevelingen rond zeven thema’s: inkomen, sociaal isolement en vrije tijd, communicatie en toegankelijkheid van diensten, zorg en gezondheid, onderwijs, wonen en lokaal sociaal beleid.

Kansen en uitdagingen voor het project Digibanken

E-inclusie is een hot topic. In het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting van 2020 schetste het Vlaams Netwerk tegen Armoede hoe het in Vlaanderen is gesteld met de toegang tot de digitale omgeving voor mensen in armoede. In een maatschappij waarin bijna iedere dienstverlening volop digitaliseert, heeft maar liefst 34% van de huishoudens met een inkomen lager dan 1.200 euro geen breedbandinternet. Bij de huishoudens met een inkomen van minstens 3.000 euro netto is dat slechts bij 2% het geval. Deze cijfers betreffen de periode vóór de coronacrisis.

14e Armoedebarometer

De 14de Armoedebarometer, die werd voorgesteld op 20/1/2022, zet armoede terug in de “spotlights”: over armoede mag men niet meer zwijgen. Armoede vraag degelijk beleid en effectieve uitwerking van het armoedebeleid. Armoede blijft in Vlaanderen hangen rond 10%. Ook op Belgisch niveau verandert er amper iets. De 14de Armoedebarometer toont aan dat de samenleving niet gul is, integendeel. Het “tekort hebben” is voor gezinnen in of nabij armoede een dagelijks verhaal. Er is een Vlaanderen/België waar het goed gaat, er is een Vlaanderen/België dat probeert te overleven. Over armoede mag niemand meer zwijgen. Decenniumdoelen vraagt degelijk en effectief beleid.

Versterken van de solidariteit, een essentiële basis voor de samenleving

Op de Internationale Dag van de Solidariteit op 20/12/2021 heeft het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting zijn 11de tweejaarlijkse Verslag ‘Solidariteit en armoede’ voorgesteld. Het interfederaal Steunpunt organiseerde – midden in de COVID-19-crisis – gedurende anderhalf jaar een overleg rond het thema van solidariteit, met mensen in armoede en hun verenigingen en netwerken, terreinorganisaties, instellingen en wetenschappers.

Verplichte gemeenschapsdienst is géén hefboom voor tewerkstelling

Het Vlaams Netwerk tegen Armoede is opgetogen met de ambitie van de Vlaamse Regering om de werkzaamheidsgraad op te trekken tot 80 procent. Werk is geen garantie om uit armoede te geraken, maar in de meeste gevallen is het een goede start: in België leeft minder dan 5 procent van de werkende mensen in armoede. Bovendien willen mensen in armoede niets liever dan het vinden van duurzaam, werkbaar werk. Er bestaan verschillende benaderingen om mensen naar werk toe te leiden. In het Vlaams regeerakkoord wordt de invoering van een verplichte gemeenschapsdienst aangekondigd. In een beleidsnota kaderen we waarom verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werkloze mensen geen duurzame toeleiding naar werk betekent. Velen zetten zich al actief in en willen graag werken. Verplichte gemeenschapsdienst is daarom een onrechtvaardige, stigmatiserende maatregel die niet tot het gewenste effect zal leiden.

Evaluatienota bij ontwerpdecreet individueel maatwerk

Op 9/12/2021 keurde de Commissie Werk en sociale economie van het Vlaams Parlement het ontwerpdecreet individueel maatwerk goed. De parlementsleden konden zich bij de bespreking baseren op beleidsnota’s van het Vlaams Netwerk tegen Armoede. Met onze armoedetoets op het ontwerpdecreet individueel maatwerk pleiten we ervoor dat het individueel maatwerk geen afromingseffect in de hand mag werken, waarbij de meest kwetsbare werknemers uit de boot vallen. Reguliere werkgevers beschikken vaak over onvoldoende kennis, handvaten en ruimte om de nodige integrale begeleiding te bieden aan werknemers in armoede.

Jaarboek Armoede 2021: 30 jaar beleidsparticipatie vanuit armoede-ervaring

Het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting bestaat dertig jaar, net als beleidsparticipatie van mensen in armoede. Vanuit de visie dat mensen in armoede het best zelf spreken over die beleidsparticipatie, ging het Vlaams Netwerk tegen Armoede in gesprek met negen ervaringsdeskundigen. We vroegen hen waarom zij zich actief engageren in de strijd tegen armoede, naar hun visie op participatie, wat de meerwaarde is van het delen van ervaringskennis, het spreken vanuit ervaringskennis en naar evoluties in de armoedebestrijding. Hun reflecties vormen de ruggengraat van deze bijdrage.

Het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2021 van Universiteit Antwerpen werd voorgesteld tijdens een online colloquium op 1/12/2021.

Impact van zes maanden Globale Ontmoeting

Op 18/12/2020 werd de Globale Ontmoeting in Brugge opnieuw in het leven geroepen om tegemoet te komen aan de signalen en noden van dak- en thuislozen en mensen in kwetsbare situaties. Door de crisis was de samenleving nogmaals op slot, de perspectieven op versoepelingen waren mager gezaaid en er heerste uitzichtloosheid bij de doelgroep. De gevolgen voor de dak- en thuislozen en mensen in kwetsbare situaties in de Brugse binnenstad waren wederom groot. Door een sterke samenwerking tussen de Brugse welzijnsorganisaties en het middenveld werd de Globale Ontmoeting opnieuw op poten gezet in de lokalen van dienstencentrum Van Volden. Via dit concept hebben de initiatiefnemers een ‘warm & solidair’ antwoord willen bieden aan de noden van onze doelgroep.

Netwerk tegen Armoede evalueert Groeipakket

Voor het Netwerk tegen Armoede blijft het Groeipakket één van de belangrijkste hefbomen waarover de Vlaamse Regering beschikt om écht een verschil te maken 'in de portemonnee' van gezinnen met kinderen in armoede. Het Netwerk evalueerde het Groeipakket en hield het tegen het licht tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement op 5/5/2021.

Jaarrapport E-inclusie 2020 STA-AN

STA-AN vzw bundelde alle signalen en ervaringen rond e-inclusie van de 5 Antwerpse verenigingen waar armen het woord nemen uit het labo e-inclusie in een Jaarrapport. Interessante literatuur voor alle partners en beleidsmakers die bezig zijn met het verkleinen van de digitale kloof.

Signalenbundel 2.0 - Corona één jaar later

Van bij het begin van de coronacrisis verzamelde het Netwerk tegen Armoede signalen en getuigenissen over de impact op het leven van mensen in armoede. Wat is de stand van zaken één jaar na de uitbraak van het virus? We vroegen het via de 58 verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakels en ATD Vierde Wereld. De organisaties moesten noodgedwongen hun dagelijkse werking aanpassen. Ze gingen aan de slag met alternatieven om mensen in armoede te blijven bereiken en ondersteunen. De signalen en ervaringen zijn nu verzameld in de Signalenbundel 2.0.

Jaarboek Armoede en sociale uitsluiting 2020

De 29ste editie van het Jaarboek onderzoekt wat digitalisering betekent voor armoede en armoedebestrijding. De samenleving digitaliseert in sneltempo en dat brengt heel wat kansen en uitdagingen mee op diverse levensdomeinen. We krijgen inzicht in de belangrijke rol van sociale ondersteuningsnetwerken voor digitale inclusie en in de digitalisering van het sociaal werk.

Impact van coronacrisis op mensen in armoede

De coronacrisis heeft een zware impact op de financiële situatie en welzijn van mensen in armoede. Van bij het begin van de crisis gaan wij actief op zoek naar ervaringen van mensen binnen onze verenigingen waar armen het woord nemen. Ook andere armoedeorganisaties doen dat. Die bundeling van signalen wordt systematisch opgevolgd en geactualiseerd.

Inspiratie voor hulpverleners op www.samenwijzer.be

De samenleving slaagt er niet in om de rechten van alle mensen te verzekeren en de meest kwetsbare groepen dragen hiervan de grootste gevolgen. Ook (toekomstige) hulpverleners botsen op deze grondrechten die niet gewaarborgd zijn. Met een oprechte basishouding kan je toch het verschil maken.

Overbruggen richting kwetsbare gezinnen

Vandaag stelde Buurtwerk 't Lampeke de documentaire en het rapport van het project 'Overbruggen' voor, een onderzoek naar de rol van brugfiguren en brugorganisaties om bruggen te slaan naar de buitenwereld.